Yapay zeka nerede, gelecek orada. Gün geçtikçe akıllı yazılımlar günlük hayatımızda daha çok yer alıyor. Kimi zaman fayda sağlıyor, kimi zaman gelecekle ilgili felaket senaryolarının başrol oyuncusu olarak anılıyor.
Peki bu yapay zekaların çalışma ve çözümleme mantıkları nasıl işliyor?
MIT Üniversitesi Elektrik Mühendisliği ve Bilgisayar Bilimi profesörü Tommi Jaakkola’ya göre yapay zekalara tam anlamıyla hakim değiliz. Ufak bir sinirsel ağı (problem çözüm modeli) anlamak bizim için zor olmaz. Zaten yapay zekaları ortaya çıkaranlar bizleriz. Ancak artık büyük sinirsel ağlara sahip sistemlere geçiş yaptığımız bu zamanlarda, sinirsel ağların yaptığı işlem katmanlarının sayısı yüzlerce hatta binlerce olabiliyor. Bu da bu sistemi çözümlememizi oldukça zorlaştırıyor.
Gelin biraz daha yakından inceleyelim şu zekayı;
Yapay zeka alanında yaptığı çalışmalarla tanınan Arthur Samuel’e göre yapay zekalar için basit bir tanım var; “Bilgisayarların dışarıdan müdahale olmaksızın öğrenebilme yetisine sahip olması”
Yapay Zekanın Çalışma Sistemi
Yapay zeka, derin öğrenme prensibi üzerinden çalışır. Yani makineye veriler girilir veya makine geçmiş işlemlerindeki verileri hafızasında tutar. Ayrıca makineden yapması istenilen iş veya işler vardır. Makine giriş verilerini kendi ürettiği algoritmasında kullanır, çözüm üretir ve bize istediğimiz sonuçları verir.
Sonuç olarak makine, ürettiği algoritma ile yapılan işi öğrenmiştir ve aynı işi sürekli olarak yapabilir.
Bu problem çözüm modeline sinirsel ağ (Neural Network) adı verilir.
Örneğin trafik tahmini yapan bir yapay zeka yol haritası, gün, saat, hava durumu ve geçmişteki trafik verilerini alır ve ürettiği algoritmasında bu verileri kullanarak size nerede trafik olduğunu, trafik durumuna göre gidebileceğiniz yolları ve gideceğiniz yere ne kadar sürede varacağınızı söyleyebilir.
Ne Tür Yapay Zekalar Var?
1-Tepkisel yapay zeka
Yapay zekanın en basit formudur. Etrafındaki çevreyi ve durumun tamamen algılar ve gördüğü şeye göre davranır. Bilgileri kaydedemez. Belleği olmadığı için geçmiş tecrübelere göre karar veremez. Gelecek hakkında kararları da alamaz. Sadece tek bir alanda uzmanlaşabilir. Örneğin, IBM’in satranç oynayan bilgisayarı Deep Blue.
2-Sınırlı Bellek
Yapay zekanın daha önceden öğrendiği bilgileri ve oluşturduğu algoritmaları güncel bilgiler ile birleştirip kullanabilir. Örnek olarak dijital asistanları söyleyebiliriz.
3- Zihin Teorisi
Bu kısım yapay zekanın psikolojiye geçiş yaptığı kısım diyebiliriz. başkalarının istek, inanç ve niyetlerini anlayabilen ve ifade edebilen yapay zeka. Fakat böyle bir yapay zekanın hala yapılamadığını belirtmekte fayda var.
4- Bilinç Sahibi Yapay Zeka
Bu kategoride ise yapay zeka kendi varlığının farkında ve kendi bilincine sahip olabiliyor. O anda başkalarına ait duygu ve bilgileri analiz ederek duruma göre tepki verebilme ve işlem yapabilme yetisine sahip. Belki de konunun en heyecan verici noktası burası. Bilinç sahibi yapay zekalar…
Yapay Zekaları Çözmek İçin Neler Yapıyoruz?
1-Algoritmaları tersine çevirme
In image recognition, this involves programming the machine to produce or modify pictures when the computer recognizes a pattern it has learned.
Görüntü tanımada bilgisayar öğrendiği bir deseni fark ettiğinde onunla ilintili resimlerin üretilmesi ve değiştirilmesi için makineyi programlar.
2- Nöronları tek tek inceleme yöntemi
Bu yöntem işlem anında nöronların verdiği tepkiyi incelememizi sağlıyor. Bu sayede hangi aşamalarda hangi kararların nasıl alındığını anlamış oluyoruz.
3- Önceden kullanılmış olan bilgilerin kimliğe bürünmesi yöntemi
Bu anlama yöntemi, yapay zekaya, yapay zekanın önceki çıktılarını kaydetmesini ve desenleyerek tanımlaması komutunu verir
Ancak bu yöntemlerin yapay zekaları tamamıyla anlamamız konusunda işe yaramadığını söyleyebiliriz. Hala hedeflediğimiz noktaya varabilmiş değiliz.
Yapay zekalar hakkında neden daha çok bilgi sahibi olmamız gerekiyor?
Yapay zekanın nasıl çalıştığını anlamamız büyük önem taşıyor. Çünkü Siri ve benzeri sanal asistanlardan tutun da Spotify’ın haftalık keşfine kadar günlük hayatımızın bir parçası olan bu teknoloji sağlık, araba, finans, teknoloji ve bilim gibi alanlarda kullanılarak hayatımızın sıradan bir parçası olmaya başladı.
“Hey siri…. Bugün hava kaç derece?”
“Hey siri…..Beni 3 saat sonra uyandırır mısın?”
Bu arada hala zihin teorisi ve bilinç sahibi yapay zekaları hayata geçirememiş olmamız da önemli bir nokta aslında. Zaten büyük katmanlı sinirsel ağları çözümlemeden bu üstün yapay zekaları hayatımıza dahil etmek ne derece güvenli olur bilinmez. Peki bu katmanları tamamen çözümlemeden zihin teorisi ve bilinç sahibi yapay zekayı hayata geçirebilir miyiz? Bilişsel bilimci ve felsefeci Daniel Dennet ise bu konu hakkındaki yorumunu şöyle dile getiriyor ;
“Yapay zekaları anlamadan, yapay zekalar ve insanlar için standartları nasıl belirleyebiliriz ki?
Dünyamızı kontrol edecek olan makineleri dizayn edecek bilgiye sahip olmadan, tanrılarımızı nasıl kodlayabiliriz?”
Birkaç yıl içerisinde yapay zekanın egemen olduğu bir hayatta onu çözümlemek isteyişimiz çok normal değil mi?
