İnsanlar tarih boyunca tehlikeli olmasına rağmen volkanların etrafına yerleşti. Dünya çapında yaklaşık %6’sı her yıl patlak veren 1.500 aktif volkan var. Bu volkanları ekipman eksikliği, maliyetlerin yüksek oluşu ve ulaşımda zorluk gibi nedenlerden dolayı takip etmek güç. Uykuda olduğu düşünülen Şili’deki Chaitén yanardağının 2008’de sürpriz bir şekilde patlamasına rağmen hâlâ önleyici bir çalışma ya da bir takip sistemi geliştirilmemişti.
Bu eksikliği giderme adına yanardağ uzmanları daha fazla volkana ulaşma ve püskürme zamanlarını tahmin etmek için uydu görüntülerine ve yapay zekayâ yöneliyor. MOUNTS (Monitoring Unrest from Space – Uzaydan Gelen Karışıklığı İzleme) şu anda Guatemala’daki Fuego Dağı ve İtalya’daki Etna Dağı dahil 18 volkanı izliyor. Projenin ilk aşaması makine öğrenme algoritmalarının veri analizi sürecine dahil edilip edilemeyeceğini saptamak. Araştırmacılar magmanın yer altında hareket ettiğini belirten büyük deformasyon olaylarını otomatik olarak tespit etmek için yapay zekâ türü bir yapay sinir ağı geliştirdi. Sinir ağı, farklı günlerden gelen iki fotoğrafı karşılaştırabiliyor ve değişiklikleri tespit edebiliyor. Araştırmacılar sinir ağlarını her zaman izlemek yerine sistemin ilginç bir şey olduğunda kendilerini bilgilendirmesi istiyor.
MOUNTS, Etiyopya’daki Erta Ale patlamasının yanı sıra Hawaii ve İtalya’daki patlamalar da dâhil olmak üzere son zamanlarda çıkan püskürmelerin işaretlerini şimdiden tespit etti. Sistem ayrıca, Reunion Adası’ndaki Piton de la Fournaise’deki geçen ay çıkan patlama ile ilgili bir deformasyon saptadı ve güncellemeler için kayıt olan kullanıcılara otomatik e-posta uyarıları gönderdi. Şu an itibariyle, tüm MOUNTS verilerine, herhangi bir araştırmacının yararlanabileceği şekilde çevrimiçi olarak ücretsiz erişilebiliyor.
Ancak aşılması gereken birkaç sorun da yok değil. AI atmosferdeki su buharının uydu görüntülerini ve aynı alandaki farklı mevsimlerde değişen ağaç alanlarını karıştırabilir. Bununla birlikte izleme sağlamak için pahalı toprak sensörlerine duyulan ihtiyaç da devam ediyor.
Bu da ilginizi çekebilir:
[button color=”red” size=”normal” alignment=”center” rel=”follow” openin=”newwindow” url=”https://www.gelecekburada.net/yapay-zeka-kullere-bakarak-volkanik-aksiyonun-analizine-yardimci-oluyor/”]Yapay Zeka Küllere Bakarak Volkanik Aksiyonun Analizine Yardımcı Oluyor[/button]f
MOUNTS için bir sonraki adım, bu tür bir entegrasyonun daha iyi tahminler yapıp yapamayacağını görmek için gaz emisyonlarından, sıcaklık artışlarından ve toprak deformasyonlarından gelen verileri birleştirmek için yapay zekâ kullanmak.
Bu ilerlemenin büyük bir kısmı European Sentinels ve American Landsats gibi hükûmet uyduları tarafından sağlanan ücretsiz görüntülere dayanıyor. Uydu görüntüleri önceden pahalı olduğu için araştırmacılar sadece birkaç volkan üzerinde yoğunlaşıyordu. Şimdi ise 900 volkan görüntüsü üzerine çalışmak mümkün.
Bu uydu tabanlı projeler, tipik olarak daha az yer izleme istasyonuna sahip gelişmekte olan ülkelere bile yardımcı olabilir. Uydu görüntülerinden gelen verilere dayanan bir uyarı, ülkelerin sensörleri yerleştirmesine ve gerektiğinde daha fazla yer izlemeye izin vererek tahliyelerin daha iyi planlanmasını sağlayabilir.
Kaynak: natgeo
