Görüntü işleme teknolojisinin hızla geliştiği çağımızda, adlarını sıkça duyduğumuz [tooltip tip=”Virtual Reality”]Sanal Gerçeklik[/tooltip] (VR) uygulamalarından, [tooltip tip=”Augmented Reality”]Artırılmış Gerçeklik[/tooltip](AR) uygulamalarına kadar birçok alanda gelişmeler yaşanmaya devam ediyor.
VR’da kullanıcıların gerçeklik algısı tamamen sanal bilgilere dayanırken, AR’da kullanıcıya gerçeklik ile birlikte sanallık sunuluyor
AR çevremizde algıladığımız nesnelerin, görsel veya işitsel farklı duyularımızla hissedebileceğimiz şekilde bilgisayar tarafından bize sunulan algısal bilgilerle zenginleştirildiği bir deneyim olarak hayatımızda yer almaya başladı. AR deneyimi VR’dan farklı olarak bizi dış dünyadan koparmak yerine, var olan dünyamızla iç içe geçmemizi sağlıyor. Örneğin VR gözlük ile sanal bir dünyanın içinde gezebilirken, AR gözlük ile yeni evinize almayı düşündüğünüz bir mobilyanın nasıl duracağı hakkında yorum yapabiliyorsunuz.
Bu teknolojilerin gelişmesiyle birlikte teknoloji devleri özellikle giyilebilir ekran gözlükleriyle ilgili atılımlar yapmaya başladı. Bu gözlükleri biraz yakından inceleyelim:
Microsoft AR Glass- HoloLens ve HoloLens 2
Microsoft’un ilk olarak 2015 yılında duyurduğu giyilebilir ekran gözlük HoloLens, kendi deyimleri ile “teknoloji ve insanlar arasındaki duvarları yıkacaktı” ve sahiden de yıktı. AR teknolojisine sahip bu gözlük bilişim, tıp, mimari, eğitim, otomobil, uzay sistemleri gibi alanlarda kullanılıyor. Gözlüğün ön kısmında kameralar ve işlemciler dahil olmak üzere bir dizi donanım; yanlarında kulaklıklar, kenarlarında ekran parlaklığını ve ses seviyesini ayarlayabilmek için düğmeler; içerisinde ortalama ömrü 2-3 saat, bekleme süresi 2 hafta olan şarj edilebilir piller bulunuyor.
HoloLens2 ise Microsoft’un 2019 yılında duyurduğu yine giyilebilir ekran gözlük olarak karşımıza çıktı. Microsoft’un yaptığı açıklamaya göre HoloLens’ten 3 kat daha konforlu olması HoloLens2’yi farklı kılıyor. Tasarımında konforun ön plana çıkarıldığı gözlük, hafif olması için karbon fiber yapı kullanırken daha geniş ve gerçekçi bir görüş alanına olanak tanıyor.
Microsoft tarafından HoloLens2’nin hangi alanlarda nasıl kullanıldığına dair paylaşılmış videolar serisine buradan ulaşabilirsiniz.
Google Akıllı Gözlük – Glass
Google akıllı gözlüğü Glass’ı, 2012 yılında duyurduğunda ilgi odağı olmayı başarmıştı. Ürününü sesli komut veya cihazın sağında bulunan dokunmatik alanı üzerinden kontrol edilebilecek bir akıllı bilgisayar olarak piyasa sürdü. Donanım olarak üzerinde mikrofon, kamera, batarya ve mikrofon bulunuyor. Aynı zamanda Google kendi ürettiği özel camlarla ürünün güneş gözlüğü olarak da kullanılmasını sağladı.
Google’ın gözlüğü herhangi bir AR teknolojisi kullanmıyor
Akıllı gözlükler günümüzde Artırılmış Gerçeklik ile desteklenmeye başlansa da Google’ın bu gözlüğü herhangi bir AR teknolojisine sahip değil. Göze takılan Google Glass’ın, kamerası ile her şeyi kaydedebiliyor, fotoğraflayabiliyor ve bunu anında sosyal medyada paylaşabiliyorsunuz. Yol üzerinde gördüğünüz konser afişini akıllı asistanınız ile konuşarak biletleri satışa girdiğinde hatırlatmasını isteyebiliyor, gözlüğünüze canlı bağlantı ile gördüğünüz her şeyi karşı tarafa iletebiliyorsunuz. Yani Google Glass, bir AR gözlük değil, sadece akıllı gözlük olarak tasarlandı.
Bu özellikler çok ilgi görmüş olsa da gizlilik ihlali nedeniyle, Google bireysel satışlarını 2015 yılında durdurup, sadece kurumsal sektör ile yoluna devam etmeyi tercih etti.
Glass Enterprise Edition 2
Google’ın bu alanda ikinci hamlesi ise 2019 yılında Glass Enterprise Edition 2 isimli akıllı gözlüğü çıkarmak oldu. Teknoloji devi bu ikinci ürünü her ne kadar bireysel kullanıma sunmuş olsa da kendi deneyimlerinden yola çıkarak kurumsal sektöre hitap etmeyi tercih etti. Glass’tan farklı olarak birçok alanda teknik özelliklerde iyileştirmeler yapıldı. Bunlar arasında gözlük üzerine USB-C eklenmesi, kamera performansının artırılması, eller serbest çalışabilme özelliğinin geliştirilmesi, yapay zekâ destekli kullanılması gibi teknolojiler bulunuyor.
Samsung AR Gözlük
Samsung’un uzun süredir üzerinde çalıştığı AR Glass’ın henüz piyasaya sürüleceği takvim, tasarımı ve özellikleri hakkında açıklama yapılmadı. Çeşitli yayın organlarına göre Samsung bu gözlük için bir patent aldı. Gözlüğün tasarımına baktığımızda metal bir yapıya ve sentetik bir yüzeye sahip olacak gibi görünüyor ancak maalesef patent belgesi teknik anlamda hiçbir ayrıntı sunmuyor.
Öte yandan Samsung bu yılın başında yapılan CES2020’de AR Glass’ı,[tooltip tip=”Gait Enhancing & Motivating System- Yürüyüş Geliştiren ve Motive Eden Sistem”]GEMS[/tooltip] adı verdikleri dış iskeletle beraber paylaşmıştı. Gerçekleştirilen tanıtımda bir antrenör gözlüğü ve iskeleti giyerek, ekranında beliren sanal kişisel eğitmenlerden birini seçiyor ve onun yaptığı spor hareketlerini tekrarlıyor.
Samsung, GEMS teknolojisiyle evlerimizi ne kadar kolay bir şekilde fitness salonuna çevirebileceğimizi göstermiş oldu. Spor verilerini toplama, analiz etme yeteneği ve geri bildirimde bulunması gözlüğün bazı özelliklerini oluşturuyor. Antrenörün üzerine giyerek yaptığı bu lansman çok ses getirdi ve yeni AR gözlüğündeki özellikleri kullanıcılar üzerinde merak konusu olmaya başladı.
Apple Gözlük-Apple Glasses
AR Glasses üzerine uzun süredir çalışmalar yapan şirketlerden biri olan olan Apple’ın, Apple Glasses’ı 2021 yılında tanıtıp, 2022 yılında satışa sunması bekleniyor. Çıkacak ürün hakkında Apple hiçbir açıklama yapmazken, çeşitli mecralarda birçok dedikodu bulunuyor. Ürünün ilk versiyonunun fiyatı 499$ olması bekleniyor. İlk bakışta kulağa ucuz gelen bu rakamın sebebinin ise, akıllı gözlüğün telefona bağımlı bir şekilde çalışacak olması olarak gösteriliyor.
Renkli camı ekran olarak kullanmak oldukça zor olduğundan ürün güneş gözlüğü olarak kullanılamayacak. Ürünün en iddialı tarafı ise üzerinde kamera olmayacak olması. Gözlük [tooltip tip=” lazer darbeleri kullanılarak bir nesne veya bir yüzeyin uzaklığını anlamaya yarayan teknoloji. “]LIDAR Scanner[/tooltip] teknolojisini kullanarak ortamı 3 boyutlu algılayacak ve sonrasında AR’ın gerektirdiği gibi başka nesneler üzerine yerleştirilebilecek. Teknik özellikleri olarak HoloLens2’ye rakip olacağı düşünülse de tasarım olarak Apple’ın normal gözlüklere yakın görünümünde bir gözlük çıkaracağı iddiaları bulunuyor.
Akıllı Gözlükler kişisel gizliliği tehdit mi ediyor?
Google’ın ilk akıllı gözlüğü Glass’ın çıktığı zamanlarda birçok Glass kullanıcısı bu durumdan şikayetçi oldu. Çünkü Glass üzerinde yer alan kamera kişisel mahremiyeti tehdit ediyordu. Bu sebeple Google bireysel kullanımdan çok kurumsal kullanımı tercih etti.
Artırılmış gerçeklik teknolojisinin birçok faydasından yukarıda bahsettik. Tıp alanından eğitime birçok sektörde kullanılan ve kullanılması planlanan bu teknolojinin faydalarını saymakla bitiremeyiz. Maalesef bu teknolojinin, negatif etkileri de en az pozitif etkileri kadar can alıcı. Bunlar arasında mahremiyet, veri güvenliği, anonim kalamama, gerçeklikten kopma, göz bozuklukları, sosyal ilişkilerde kopmalar gibi önemli meseleler bulunuyor.
AR insanların davranışlarını nasıl etkiliyor?
Stanford Üniversitesi çalışanı Jeremy Bailenson tarafından yapılan bir araştırmada ortamdan AR gözlüklerinin uzaklaştırılmasına rağmen fiziki etkilerinin halen devam edildiği keşfedildi. Araştırma 218 katılımcı ve 3 farklı çalışma ile yapıldı. İlk çalışma sanal avatarların, performans üzerindeki sosyal etkisini incelemeye yönelikti. Çalışmaya göre verilen görevi odada kimse yokken deneklerin kolaylıkla yerine getirdikleri, odada bir avatar bulunduğunda ise bu görevlerde deneklerin daha kötü performans gösterdikleri kaydedildi.
“Artırılmış Gerçeklik teknolojisinin, nerede yürüdüğünüzü, başınızı nasıl çevirdiğinizi, görevleri ne kadar iyi yaptığınızı ve odadaki diğer fiziksel insanlarla sosyal olarak nasıl bağlandığınızı değiştirebileceğini keşfettik.”
Bailenson
2. çalışmada ise deneklerin, bir avatarla etkileşimde bulunurken sosyal normlara uygun hareket edip etmediği incelendi. Bu çalışmada deneklerin, avatarın oturduğu sandalyeye oturup oturmayacakları test edildi. Araştırmacılar, AR gözlük takan tüm katılımcıların, avatarın üzerine oturmak yerine yanındaki boş sandalyeye oturduğunu keşfetti. Gözlüğü çıkardıktan sonra dahi katılımcıların %72 oranında yine boş koltuğu tercih ettikleri görüldü.
3. çalışmada deneklerin aynı oda içerisinde, bir kişinin AR Gözlüğü takıp, diğerinin takmadığı durumu analiz edildi. Odada oturan kişiler 5 dakika boyunca sohbet ettiler. 5 dakikanın sonunda gözlük takan kişilerin, takmayanlara göre sosyal olarak partnerine daha az bağlı olduğu ortaya çıktı.
Pozitif etkileri olduğu kadar negatif etkilere de sahip olan AR Gözlükler, bütün bunlara rağmen teknolojinin gittiği nokta konusunda hepimizi heyecanlandırıyor. Her teknolojik gelişme beraberinde birçok sorunu getiriyor. İnsanoğlunun merakına yenilerek ürettiği bu sorunlara ve negatif etkilere, yine kendisinin çözüm bulacağını umuyor en kısa sürede henüz çıkmamış gözlüklerin piyasaya bir an önce sürülerek, makul fiyatlarda olmasını ümit ediyoruz.
Yazar: Hale Burçin Kara
Editör: Filiz Kırmızıoğlu
