Tarihin başından beri büyümek, yaşayan genç nesil için hep zor olarak tanımlanır. Eski olanı yenileme misyonunu edinmiş ve geleceğin yeni şartlarını oluşturup ona yeni bir şekil vermeye çalışmak, geçmiş nesilden alınan mirasın yükünü sırtlamak anlamına geliyor. Nesiller geçmişten bu yana ne yaptıklarının farkında bile olmadan bütün dünyayı kendi kodladıkları yeni güncellemelerle yeniden yaratarak bir sonraki nesile miras olarak bırakıyor. Dünyanın küreselleşmesi ve internetin insanlığı daha sık bir şekilde bir araya getirmesiyle gençlerin ve modanın dili ilk kez ortak olmaya başladı. Sosyal medyanın gücüyle hayatımıza sel misali yansıyan akımlar ve dalgalar artık takip edilemez hâle geldi.

Fiber hızda yaşanan duygular

Kendisinden önceki nesillerin kültür ve modasına internet sayesinde erişim sağlayabilen yeni nesil için nostaljiye duyulan ilgi ve özlem çok fazla. Hiç yaşamadığı, yaşasa bile hızı yüzünden yaşadığını fark edemediği bir çocukluğu için interneti bir zaman makinası gibi kullanıyor. Fakat internete ulaşabilmenin bedelini de anlaşılmamakla ödüyor. Kızgınlığı ve kırgınlığı da aşkı ve nefreti de önceki nesilden eski usül şeklinde sohbet ederek almak yerine, sosyal medya ve internetin bilgi dağarcığını kullanarak ediniyor. Tüm bu ikilemler içerisinde duygu geçişlerini de internet gibi fiber hızda yaşıyor. Önceki neslin aksine yeni nesil, izlemeye doyamadığı süper kahramanlara çok benziyor. İnternet sayesinde elde ettiği gizli kimliği herkes ve her şey olabilme gücünü verirken, öte yandan sunduğu sonsuz bilginin gücüyle  büyük bir kimlik karmaşasına sürüklüyor. Yeni neslin yaşadığı tüm duygu ve düşünce dalgalanmaları ise birbiriyle iç içe geçmiş hâlde “AESTHETIC” başlığı altında toplanmaya başladı.

Vaporwave ögelerinin neredeyse hepsini yansıtan görsel

Parçalarda kendimizi bulmak

Dilimize Yunancadan gelen Aesthetic, yani Türkçe hâliyle Estetik kavramı “Güzelliğin ne olduğunu sorgulayan bilim dalı” anlamını taşıyor. Bu anlam kulağa basit gibi gelse de sanatın her dalını ve modayı içine alarak aslında kültürü şekillendiren önemli bir faktör hâline geliyor. Tek başına dünyayı değiştiren Aesthetic, artık ona güç veren internet sayesinde daha güçlü ve sonsuz kaynağa sahip. Etkileri müziğe, filmlere, dizilere, kıyafetlere, mobilyalara, yani hayatımızın her alanına yansıyor. İlhamını ise kendi rızamızla paylaştığımız hayatlarımızdan alarak kendini durmadan yeniliyor. Bu durmadan yenilenme hâlinin istenmeyen sonuçlarından biri de Aesthetic akımlarına yetişerek uyum sağlamanın artık imkânsız hâle gelmesi. Bu durumda da tek seçenek bu kavramı parçalara yani kategorilere ayırarak onda kendimizi aramamız oluyor.

Estetik artık güzelliği ifade etmekten öte seçtiğimiz yaşam stilini ifade ederken kullandığımız başlıkların hepsine verilen bir ad. Anlam karmaşasına yol açmamak için ise reklam panolarından ve internet şakalarından ilham alınmış, “AESTHETIC” şeklinde kalın ve aralıklı şekilde yazılıyor.  Böylece estetiğin önemine dikkat çekilirken, öte yandan bunun abartılmasının ve yapaylaşmasının doğurduğu sonuçların altı çiziliyor. “AESTHETIC” daha onu yazarken, insanların kendileri için seçtikleri etiketler ve kalıplarla yani teknolojinin hızıyla olan derdini bize anlatıyor. Fakat ortaya çıkışını teknolojiye borçlu olduğununda farkında. Dijital reklamcılığın kendini fontlarla ifade etmesini bir taktik olarak kullanıyor.

Vaporwave

Ortaya çıkışı 2010 senesinin başlarında olan “AESTHETIC” kavramını gün yüzüne çıkaran ilk dalga Vaporwave, başlangıçta bir internet fenomeni olarak başlamıştı. Vaporwave esasında popülerleşen elektronik müziğin çıkardığı bir mikro tür. Çizik ya da kırılmış plaklardaki şarkıların elektronik sesler (özellikle eski teknolojik aletlerin sesleri) ile birleşimi sonucunda ortaya çıkan bu alt tür, aslında tüketici kapitalizmini ve popüler kültür kavramını ironik bir dille eleştiriyordu. Nostaljik ve sürrealist geleceği teknolojiyle buluşturan bu yeni akımın en büyük kaynakları özellikle 80’li ve 90’lı yılların teknoloji ile tanışma merasimi olma niteliği taşıyan reklamları, markaları, modası ve eğlence kültürüydü. Bu tanışma merasiminin milenyum çağına aşırı anlam yükleyen gerçek dışı vaatleri de satirik bir dille eleştirerek beslendikleri bir diğer konuydu.

Günümüzde gelişen 3D yazıcı ve yapay zekâ gibi teknolojilerin, doğru kullanılacağına inanmadığı için eleştirebiliyordu. Geleceğe yapay ışıklar ve neon renklerin karanlığından; Tumblr, Pinterest, Instagram ve VSCO gibi sosyal medya platformlarının gücünden faydalanarak Pixel sanatı, 90’lar web tasarımlarını, animeleri, internet memelerini ve cyberpunk kültürünü harmanladı. Evrensel estetik değerlerine sahip rönesans eserleri (özellikle heykelleri) bu harmanın en vazgeçilmez parçasıydı. Yalnızca bir müzik alt dalı olarak dünyaya gözlerini açan Vaporwave modayı ve kültürü de şekillendirdi. Örneğin günümüz modasının pastel ve neon karışımı renk paleti esasında Vaporwave akımından gelmekte. Arcade ve pixel oyun kültürünün tekrardan canlanmasını da yine bu akıma borçluyuz.

Vaporwave modasının tüm ögelerini içinde barındırıp, satirik bir dille eleştirisini ortaya koyan bir video klip.

Şaşırtıcı bir şekilde şu an ölü bir tür olsa da Vaporwave aslında fırtınanın kendisinden sonra olacakları haber veren ilk yağmur damlası. Lo-Fi, Chillwave gibi yüzlerce kola ayrıldı ve hâlâ yeni başlıklar altında hayatımıza girmeye devam ediyor. Hatta akımın yerli ve arabesk kültürümüzden esinlenen Gubarwave adı taşıyan bir kolu bile var. Alt mahalle ve karşılıksız aşk kavramından beslenen dalga sayesinde yerli hiphop kültürünün, yerli pop müziğe kafa tutar hâle geldiğine bugün hepimiz şahit oluyoruz. Yapay zekâ kullanılarak yapılan ve düzeltilen ya da bozulan altyapılar son senelerde sıkça karşımıza çıkıyor ve çok seviliyor. Canlı enstrümanların hiç olmadığı konserler ve sadece bilgisayarından müzik yapan sanatçıların sayısı giderek çoğalıyor.

Müzik endüstrisinin teknoloji ve yapay zekâ ile olan flörtü artık ciddi bir ilişkiye evrilmiş halde. Stüdyo programları ve ses paketleriyle birlikte enstrüman çalmak tarihe bile karışabilir. Bununla birlikte özünü kabul etmekten beslenen türün, mahallede bakkala giderken giydiğimiz eşofman takımlarını ve terliklerini moda haline getirmesi ve geleneksel (halı desenleri, gül vb.) motifleri hayatımıza geri kazandırmasıyla capcanlı yeni formuyla hayatımızda olduğunu söyleyebiliriz. Tek bir dalga bile bu kadar etkili ve çeşitli yenilikler sunarken, yüzlerce dalganın olması ise modanın obezleşmesini kaçınılmaz kılıyor.

Kelebek misali akımlar

20. yüzyılın 10 yılda bir değişen moda akımlarının ve dalgalarının aksine, 21. yüzyılda moda 2 hafta içerisinde yeni şeklini alıyor, raf ömrünü doldurmak için kelebek misali hayatımızdaki yerini dolduruyor. Bu durumun yarattığı kültür ve çevre kirliliğinden etkilenen, yorgun bir dünya miras alan yeni nesilin hissettiği duygulardan en baskın olanlarından birisi ise kaygı. Gelecek, yeni nesil için çok belirsiz ve olasılıklarla dolu çünkü teknoloji sayesinde kontrol bu neslin elinde.

Büyük gücünün getirdiği sorumlulukları yerine getirebilmek için sağlıklı ve temiz olanın moda olduğu bir gelecek yaratmak amacıyla kolları sıvayan bu jenerasyon değişim için daha kararlı. Bu sebeple, her sektörü şeffaflık ve sürdürülebilirlik açısından zorlamaya ve yeni kurallarla oyunu baştan başlatmaya hazır bir imaj çiziyor. Artık moda bilinçli alışveriş anlamına geliyor. Bu tüm alışveriş alışkanlıklarımızın kökünden değişmesi ve bize sunulanla yetinmemiz demek. Yapılan hayvan deneylerinden, kirletilen sulardan ve eriyen buzullardan habersiz olmamız bu iletişim çağında imkansız ve vaktin daraldığının farkındayız.

“AESTHETIC” başlıkları altında kendimizi bulmamız ya da kendi başlığımızı açıp modanın silahıyla modayı vurmamız Vaporwave sayesinde mümkün hale geldi. Yeni neslin endişeleri ve mutlulukları artık kendi akımlarını yaratıyor ve onları sürekli güncelleyerek kendi takipçi kitlesini oluşturuyor. Çevreci, sağlam ve ilgi çekici bir hikâyeye sahip olan her şey artık moda. Dünya tüketmekten çok yoruldu, bu yüzden de hâlihazırda elimizde olan Vintage ve 2. el ürünler daha önce hiç olmadığı kadar değer görüyor. Vintage kültürün de bizim de anlatacak çok hikayemiz var.

Algoritmalar ile saklambaç oynayabilir miyiz?

Tüm bu sebepler göz önüne alındığında artık sadece tüketicinin hikayesini dinlediğimiz modanın demode olduğunu itiraf etmemiz gerekiyor. Tüketicinin ürünü sayesinde kendi hikayelerini anlatabilen insanlar büyük bir hızla modaya yön vermeye başladı bile. Influencer ve Lifestyler meslekleri kulağımıza hâlen yabancı gibi gelse de aslında geleceğin modasının kodlayıcılarını tanımlıyor. Modanın senelerdir sessizce kabul ettirdiği kirli yüzünün aksine bireyin kendi karanlık ve aydınlık taraflarını kabul ettiği hikayesi artık bizi bilerek rahatsız ederek bilinçaltımıza süzülme niyetinde.

Markalar artık bize kendilerini tanımak değil bizi tanımak için algoritmalarını üretiyor ve reklam dünyası yapay zekâ ile yaptığı iş birlikteliklerinde bizim arkadaşımız olmaya çalışıyor. Kim olduğumuz sorusuna verdiğimiz cevap artık onlar için en kıymetli bilgi çünkü cevap artık milyonlar değerinde. Sosyal medyada bıraktığımız her kalp bile markalar için bir ipucu. Tanışmak isteyip istemediğimizi sormadıkları günümüz şartlarında, yeni etik problemlemiz kimliklerimizi yapay zekâ ve algoritmalarla oynayacağımız saklambaç olacak gibi görünüyor.

Konu hakkında daha fazla bilgi almak ve kendini size göre yenileyen, sizi temsil eden moda akımınızı Aestetichs Wiki sayesinde bulabilmek artık mümkün. Özünde “AESTHETIC” modası aslında sizin kim olduğunuzu bulmanız ve kendinizi en iyi ifade edebildiğiniz hâle bürünmeniz anlamına geliyor. Kendinizi tanıma yolculuğunuzda hayattan aldığınız tadın benzer olduğu insanları bulmak ve onlardan ilham almak da kendinizi yakın olduğunuz Aesthetic akımını keşfettikten sonra oldukça kolay. Akım üyelerinin ortak zevklerinden oluşan kitap, film, dizi ve müzik listelerine de rahatça ulaşabilirsiniz. Kendi estetik anlayışımızı bulmak aslında yalnızlık hissinin bizi durmadan kovaladığı teknoloji çağında bize saklanabileceğimiz bir aitlik hissi sunuyor.

Aesthetics türlerine örnek vermiş, giydiğimiz kıyafetin bizi anlattığını ifade eden bir görsel.

Yazar: Nur Pulat

Editör: Hasan Hüseyin Kesen

Share:

administrator

Günümüzde gelişmesine tanık olduğumuz teknolojilerin gelecekteki kültürel çıktılarını araştırır; bilgi, deneyim ve ilham paylaşımı için çabalar.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir