Uzaktan çalışma, freelance iş modelleri ve gelişen teknolojilerin yarattığı yeni iş alanlarına dair fikir edinmek ve bu freelance iş yapan iki farklı kişinin deneyimlerini dinlemek için bu içerik kaçmaz!
İçerik akışını özetleyelim:
- Freelance 101
- Uzaktan çalışma 101
- Temel / Fark yaratan beceriler
Freelance çalışmak ve teknolojiyi işlerin merkezine almak hakkında daha iyi fikir edinmek için iki genç mühendis arkadaşımla keyifli bir röportaj yaptık. Her başlığın sonunda, Tolga ve Berkay’ın o başlıkla ilgili cevaplarını okuyabilirsiniz. Kendilerine bu röportaja vakit ayırdıkları ve bu alanda bilgi edinmek isteyenlere katkıda bulunduğu için çok teşekkür ederim.
Freelance 101
Bağımsız çalışan olarak tanımlayabileceğimiz freelancer yani freelance çalışanlar, mesleki ve kişisel becerilerini kullanarak belirli bir kurum veya işverene bağlı kalmadan proje bazlı iş yapıyor. Eğitimi devam ederken tecrübe kazanmak, gelir elde etmek ve yeni bağlantılar edinmek için freelance çalışan öğrenciler bu çalışan grubunun bir kesimi oluyor. Öte yandan, çalışma hayatını tamamen freelance çalışma üzerine inşa eden freelancerlar da var. Bu açıdan bakıldığında, ek gelir amaçlı yarı zamanlı freelance çalışma ile tam zamanlı freelance çalışma olarak iki farklı modelden bahsetmek faydalı olabilir. Yarı zamanlı çalışanlar için freelance işlerde süre kısıtı olması daha zorlayıcı olabilirken, tam zamanlı işlerde birim fiyat öne çıkabilir. Bu noktada freelancerların gözünden zaman yönetimi, ödeme yöntemleri ve yasal yükümlülükleri öğrenelim.
Zaman yönetimi, işveren beklentisi ve teslim periyotlarını nasıl ayarlıyorsun?
Tolga: Sanırım bu 3 şey de tecrübeyle gelişen olaylar, zaman yönetimi konusunda ben herhangi bir uygulama kullanmıyorum. Projelerimde her zaman ilk önce müşteriyi ve ne istediğini iyice anlamaya çalışırım. Dolayısıyla beklentiyi anlayamadığım ya da beni aşan durumlar olduğunda projeyi kabul etmiyorum. Teslim periyotları müşteriyle beraber kararlaştırılıyor genelde. Bazen tek seferde, bazen adımlar halinde proje teslimi oluyor. Bunların yanında saat bazlı çalıştığım projeler de çok fazla. Tabii ki bazen önceden belirlenmiş tarihler sapabiliyor ya da doğru şekilde düşünülmemiş olabiliyor. Yine de periyotları iş yüküne göre zaman aralıklarına bölmeye çalışarak teklif yapıyorum müşterilerime.
Ödemelerde PayPal’ın ülkeden çıkması önemli bir sorun, sen hangi kanalları kullanıyorsun?
Tolga: Payoneer kullanıyorum. Yine PayPal gibi yurtdışında kolayca ödeme alabildiğimiz, aynı şekilde ödeme de yapabildiğimiz bir platform.
Sayesinde freelance işlerinize ait ödemeleri dolar olarak çekebilirsiniz atmlerden. Paypal’ın adı çıkmış diyoruz sadece bu durumda 🙂
Ekşi Sözlük – keepclubbin
Yasal yükümlülükler, vergilendirme vb. detayların takibi nasıl yapılmalı?
- Tolga: Freelancer olarak çalışıyorsanız zaten serbest meslek erbabı olarak gelir elde ediyorsunuz demektir ve dolayısıyla vergi vermelisiniz. Ben bu işleri pek bilmediğim için bir Finansal Danışmanlık şirketi ile anlaşmam var, beraberce hallediyoruz bu tarz durumları.
Freelance çalışmak sürdürülebilir bir seçenek mi yoksa sabit gelirli bir işe geçmeyi düşünür müsün?
- Tolga: Freelance çalışmak gelir açısından sürdürebilir diye düşünüyorum. Fakat uzun soluklu projeler alınmadığında proje bulma ve giriş süreci biraz yorabiliyor insanı.
- Berkay: Eğer çalıştığınız alanda proje fazlaysa ya da gelişmekte olan bir alansa, freelance çalışmak sürdürülebilir bir çalışma stili. Çok fazla alanda çalışan çok fazla insan var ve yapılan her iş kar topu etkisi yaratıyor. Bir diğer nokta, freelance platformları yaptığınız işlerde komisyon alıyor. Komisyon miktarı, siz kotaları doldurdukça düşüyor, en azından benim çalıştığım platform üzerinde böyle, ve siz iş bitirdikçe platforma ödeyeceğiniz komisyon miktarı kayda değer azalıyor. Sonuç olarak, çalışma alanınız çalışana talep duyulan bir alansa ve çalışma düzeninizi uzun süreli değiştirmeye hazırsanız, freelance çalışma stili uzun vadede güzel kazançlar sağlayacaktır. Ben şu an için sabit gelirli bir işte de çalışmaktayım ama portföyümü genişlettikçe aldığım projeler artacaktır. Çalışma saatlerini kendim belirlediğim ve daha değerli para birimlerinde çalışabileceğim freelance düzeni ileride çok daha çekici gelecektir diye düşünüyorum.
- Şu an çoğu şirket, Türkiyedekiler de dahil, bazı projeleri kendi bünyelerinde geliştirmek yerine freelance olarak çalışan insanlara veriyorlar çünkü şirketler kendi alanlarının dışına çıktıklarında çalışan almaları gerekiyor ve bu iş onlar için maliyetli bir sürece dönüşüyor. Yani işi dışarı vermek iki taraf için de kazançlı oluyor. Özellikle yurtdışındaki şirketlerden aldığınız projeler kendinizi kanıtlamak için bir fırsata dönüşebiliyor. Bitirdiğinizde, eğer beğenilir ise, iş teklifleri de alabiliyorsunuz. Bu projeleri bir nevi mülakat gibi düşünebiliriz. Freelance yaptığınız projelerin yüksek sabit gelirli işlere dönüşmesi işten bile değil. 😊
Uzaktan Çalışma 101
Pandemi ile dünyada hızla ve mecburen benimsenen uzaktan çalışma modeli aslında yeni bir konsept değil. Özellikle ülkeler arası iş yapan ve kişilerin fiziken bir arada bulunmasını gerektirmeyen şirketlerde uzaktan çalışma seçeneği bulunuyordu. Özellikle yazılımcılar, IT sektörü çalışanları ve teknoloji şirketlerine hizmet sağlayan harici şirketlerin çalışanları bu modele yabancı değil. Kişilerin işe gidiş gelişte ulaşımda harcadığı zamanı, çalışana ulaşım imkanı sağlanan durumlardaki şirket giderlerini ve ofis giderlerini ortadan kaldıran uzaktan çalışma modeli, kulağa harika gelse de her iş koluna başarıyla uygulanamıyor.
Peki freelancer olmak ile uzaktan çalışmak arasındaki fark tam olarak ne? Frelaance çalışanlar bir kuruma sürekli bir bağlılık taşımak zorunda değilken, uzaktan çalışma yalnızca çalışanın fiziken ofise gitme veya şirketin faaliyet gösterdiği ülkede ikamet etme zorunluluğunu ortadan kaldıran bir model. Elbette her şirketin iç yapısı farklı olduğundan, bazı şirketlerde uzaktan çalışılsa dahi çalışanın acil bir durumda ofise gelebilmesi için ilgili ilde ikamet etmesi beklenebiliyor.
Uzaktan çalışma ile ilintili bir başka kavram ise esnek çalışma saatleri. Okul yıllarındaki “sabah 8’de ders mi olur” sorusu, ilerleyen yıllarda yerini “9-5 çalışmak niye” sorusuna bırakır. Herkesin verimli olduğu saat diliminin farklı olduğunu, çalışanların yalnızca mesleki kimliği değil aynı zamanda sosyal kimliği ve sorumlulukları da olduğunu bilen, anlayan işverenler artık esnek çalışma saatleri modelini benimsiyor. “Sabah erken doktor randevun mu var, elbette git, sabahki eksik saatini gün içinde tamamlayabilirsin.” Ortak çalışma gerektiren iş birimleri haricinde, özellikle yazılım geliştirme ve IT ekiplerinde çok daha rahat benimsenen esnek çalışma modeli, gün içerisinde ortak bulunulması gereken bir saat aralığını belirleyip, bu saatler dışında günlük mesai saatlerinin kişilerce planlanmasına olanak veriyor.
Bu kadar uzaktan çalışma muhabbetinin üzerine, nispeten yeni bir konsept olan uzaktan stajdan bahsetmek isterim. Pandemi ile birçok şirketin yaz stajlarını çevrim içi hale getirmesiyle popülerleşen uzaktan staj, özellikle eğitimi devam eden öğrenciler için konaklama ve ulaşım problemini ortadan kaldırıyor ve ders programları ile çalışma saatlerini daha kolay dengelemeye imkan sunuyor. Artıları kadar eksileri de bulunan bu modelde, iş hayatına yeni adım atan tecrübesiz çalışanlar için iş ortamını görmeden ve iş arkadaşları ile sürekli bir iletişim halinde bulunamadan çalışmaya başlamak zorlayıcı olabiliyor. Bu noktada uzaktan çalışan ekiplerin özellikle yeni başlayan kişilerin oryantasyonunda çaba göstermesi, mümkünse kameralar açık tanışmalar ile iletişimin kuvvetlendirilmesi önem taşıyor.
Peki uzaktan staj yalnızca bulunduğumuz ülkede mi olmalı? Eğer zorunlu stajınızdan bahsetmiyorsak, hayır. Amacınız tecrübe kazanmak, özgeçmişinize değerli satırlar eklemek, gelir elde etmek ve iş hayatını öğrenmek ise çok sayıda seçenek var. Elbette staj adı altında ücretsiz veya çok düşük ücretle öğrencileri sömüren çokça yer var ancak gelir elde etmek isteyenler için Symba ve Forage platformlarını incelemenizi önerebiliriz.
Freelance İş Yapabilmek için Gerekli Beceriler
Yıllar önce 10 parmak klavye kullanmak altın bilezikken, şimdi yalnızca bir yazılım dili bilmek yetersiz kalabiliyor. Değişen ve dönüşen ihtiyaçlar dünyasında, teknoloji ile bağı koparmamak, dünyada olan biteni takip etmek, hiç değilse kulak aşinalığı edinmek oldukça önemli. Okullarda aldığımız eğitimler bizi akademik olarak beslese de, gerçek dünya ile tamı tamına örtüşmeyebiliyor. Özellikle öğrencilere eğitim dönemlerini verimli kullanarak kurs, eğitim, sertifika vb. çalışmalarda yer alarak kendisini geliştirmeli diyen çok, peki ne alanda ve nasıl?
Yeni mezun bir endüstri mühendisi olarak, kendime en yaygın ve gerekli beceriler neler olabilir diye sorduğumda alttaki listeyi oluşturdum. Bir tasarımcı, mimar, moda editörü, yazar, karikatürist, içerik üretici, PR uzmanı veya siber güvenlik uzmanı bu soruya bambaşka cevaplar verebilir, vermelidir de. Bu başlıkta, genel geçer maddelerimi ele alarak Tolga ve Berkay’a sorularımı yönelttim.
Teknik beceriler
- Kodlama (web, tasarım, veri analizi, bulut, UI/UX)
- Dijital okuryazarlık
- Yabancı dil
- Finansal okuryazarlık
- Grafik tasarım
Kişisel Beceriler
- İkna, Müzakere ve Uzlaşı
- Sunum
- Analitik Düşünme
- Mindfullness
- Etik
- Duygusal zekâ
Nerede geliştirilebilir? Hangi platformlarda, hangi eğitimi seçeceğimizi nasıl bulabiliriz? Sertifikaların geçerliliği sence ne düzeyde?
- Tolga: Bu alanlarda gelişmek gerçekten google’a “bla bla tutorial” yazmak kadar kolay artık. Tonlarca ücretsiz/ücretli kaynak bulunuyor. Sıfır bilgiyle eğitimi seçmek çok zor, az çok öğreten kişinin özelliklerine göre bir yargıda bulunulabilir ama eğitim içeriğinin kalitesi genelde o konuda zaten bir eğitim aldıktan sonra anlaşılabiliyor. Sertifikalar konusunda emin değilim. Bence coursera, udemy, udacity gibi yerlerden alınan ücretsiz kursların sertifikası pek önem arz etmiyodur. Ama Google ve AWS’in ücretli bir sınav karşılığında verdiği sertifikaları oldukça repütasyon arttırıcı şeyler.
Başlarken hangileri gerekli? Seviye belirlemek ve kanıtlamak için yapılabilecekler neler?
- Tolga: Başlarken klavye kullanabilmek ve biraz ilgi yeterli benim alanımda. Seviyeyi kanıtlamak diye bir şey yok herhalde ama, çünkü global bir algı yok bu konuda. Şahsım adına çalıştığım 3 projenin 2’sinde Senior Developer iken diğerinde Mid. Developer olarak ünvan verilmiştim. Bence burada belirleyici şey sana verilen bir problemi, elindeki teknolojilerle çözebilceğine kesin olarak inanmak. O zaman olmuş demektir.
- Berkay: Portföy çok önemli, proje sahipleri için tek güvence kaynağı daha önce bitirdiğiniz işler oluyor. Profilinizi ilk oluşturduğunuzda karşı tarafa güven verebilecek pek argümanınız olmuyor çünkü profilinizde çalıştığınız platform üzerinde yaptığınız işler gösteriliyor. İlk işlerinizde kar topu etkisini yakalayabilmeniz için yaptığınız işleri biraz piyasanın altında yapmanız gerekebilir.
Yaptığın işte seni öne çıkaran beceriler neler? Katma değeri nasıl sağlıyorsun?
- Tolga: Freelance olarak çalışırken en önemli şeylerden biri network (profesyonel bağlantılar) ve müşteriyi elinde tutmak. Birebir ilişkileriniz çok iyi olmalı, finansal okur yazarlığınız çok iyi olmalı. Müşteriniz ile olabildiğince yapıcı ve ilgili konuşmanız gerekiyor. İşimde beni öne çıkaran şey müşteriyle olan düzenli ve devamlı iletişimim diyebilirim.
BONUS: Teknolojiinin yarattığı iş fırsatları
Her geçen gün şaşırtıcı yeni mesleklere uyandığımız dünyada, artık kariyer yolları sınırsız. Sıklıkla Gelecek Burada içeriklerinde yer verdiğimiz bu teknolojilerin hepsi sayısız iş imkanı yaratıyor. Bu imkanı iyi değerlendirmek ve geleceğinizi planlamak için şimdi bir adım atıp, her başlıkla ilgili linklere tıklayın. Okudukça fikir edinmeniz ve araştırmanız, merak etmeniz dileğiyle. Herkesin sevdiği ve tatmin olduğu işleri olsun!
