Başlığı okuduğunuzda, programlama dilinde de ırkçılık mı olurmuş diyebilirsiniz. Neticede sosyal alanda kullanımı olmayan, ihtiyaca yönelik bir şekilde insanlar tarafından tasarlanmış ve evrensel olan dillerden söz ediyoruz. Ancak insanın bulunduğu her yerde var olan ırkçılık, bu dillerde kullanılan bazı terimlerin de temeline yerleşmiş durumda. Son dönemde polis şiddetine yönelik protestoların büyük çapta ün kazanmasıyla şimdiye kadar öne çıkmamış birçok alanda ırkçı yaklaşım ve söylemleri ortaya çıkaran güçlü ve etkili bir hareket haline gelen Black Lives Matter hareketi, programlama dillerindeki ırkçı söylemlere de dikkat çekti.
Nedir bu terimler?
Dünyanın en büyük yazılım geliştirme ve paylaşım platformu olan GitHub, uzun yıllardır kullanılan ve yerleşmiş terimler olan “Master” ve “Slave” ifadelerini değiştirme yoluna gitti. Kelime anlamı olarak Efendi ve Köle olarak çevrilebilecek bu ifadeler, insanlık tarihinin en utanç verici düzenlerinden biri olan sömürge ve kölelik dönemlerini çağrıştırıyor. Teknoloji dilinde, belirli bir sistem üzerindeki kontrol yetki mekanizmasını temsil eden bu hiyerarşik terimler, onyıllardır kullanımda ve dile yerleşmiş durumda. GitHub, Master yerine Main, Primary veya Default (Temel, Birincil, Varsayılan), Slave yerine de Secondary (İkincil) gibi yeni terimler getirmeyi planlıyor.
Benzer şekilde Google Chrome ekibi de bu ifadeleri kullanıcı arayüzlerinden daha önce kaldırmıştı, ancak dahili kodlamada yerleşik kalan bu terimleri tamamen değiştirme yoluna gitti. Bunun yanında, Blacklist ve Whitelist ifadeleri de değişiklikten etkilendi. Temelde, bir IP adresini istenmeyen veya zararlı olarak işaretlemeyi sağlayan Blacklist (Kara Liste) ve tam tersi şekilde istenen ve izin verilenleri işaretlemeyi sağlayan Whitelist (Beyaz Liste) ifadeleri siyah = tehlikeli, beyaz = güvenilir anlamı taşıdığı gerekçesiyle Blocklist ve Allowlist olarak değiştirildi.
Twitter yazılımcı ekibi de bu değişime katıldı, Master ve Slave ifadelerini Leader ve Follower olarak değiştirdi.
Bu harekete katılanlar GitHub Google ve Twitter ile sınırlı değil:
- Android Open Source Project (AOSP)
- Apple
- Curl (programlama dili)
- Drupal
- Go (programlama dili)
- Grammarly
- Microsoft
- OpenZFS
- OpenSSL
- PHPUnit
- PowerShell
- Python
- Birleşik Krallık Siber Güvenlik Birimi
ZD Net’in bu yazıda bahsettiği gibi, bu hareket aslında yeni değil, 2014 yılında Drupal Project isimli oluşum programlama dillerindeki ifadelerden ırkçı arkaplana sahip olanların değişmesi için çalışmaya başladı ve Master ve Slave ifadelerini Primary ve Replica (Kopya) olarak değiştirdi.
Bu değişim nasıl değerlendiriliyor?
Bir kesim, bu tür hareketlerin farkındalık ve hassasiyet yaratmakta etkili olacağını savunurken, birçok yazılımcı bu tür hareketleri sığ bir pazarlama stratejisi olmakla suçluyor. Dilin yaşayan bir organizma olduğunu, kelimelerin eski anlamlarının zaman ve bağlama göre yeniden şekillendiğini savunarak mevcut kullanımının herhangi ırkçı bir anlam taşımadığını savunanların sayısı fazla. Ayrıca, yıllardır yerleşmiş bir kullanımı farklı platformlarda birbirinden farklı formatlarda değiştirmenin karışıklığa yol açabileceği ifade ediliyor.
Hassasiyetlerin giderek arttığı günümüz dünyasında, kimi zaman etiketlere haddinden fazla takılarak sorunların asıl kaynağını çözmekten uzak kalıyoruz. Ancak bu kelimeleri tamamen boş verelim demek değil, toplumun bir kesimini ciddi şekilde rahatsız eden ifadelerin değiştirilmesi kötü bir fikir olamaz.
Son yıllarda bilim adamı, iş adamı gibi dile yerleşmiş ifadelerin bilim insanı ve iş insanı gibi ifadelerle değiştirilmesi, yukarıda bahsedilen konuya oldukça benzer bir örnek niteliğinde. Çalışma hayatında kadın erkek eşitliğini bu değişim ile sağlamak mümkün değil elbette ama değişim kafada başlar. Önce fikir topluma iyice yerleşmeli ki, hayata geçebilsin.
Kaynak: Input Mag, Life Hacker
