Biz toplum olarak bu tarz konuları konuşmayı, aklımızdan geçirmeyi bile pek sevmeyiz ancak her canlının bir gün ölümü tadacağı aşikâr. En azından mevcut teknolojilere baktığımızda hâlâ ölümsüzlük gibi bir seçeneğe ulaşabilmiş değiliz.
Konuşmaktan pek hoşlanmasak da öldüğümüzde dijital dünyadaki bir yığın bilgimizin ne olacağı, nerelere gideceği önem arz ediyor. Zira ailelerimiz, arkadaşlarımız veya belki patronlarımızın bile bazı bilgilerimize erişebiliyor, maillerimize bakabiliyor olmaları gerekebilir. Bunun haricinde kurduğumuz sanal arkadaşlıklar ve internet dünyasındaki yerimiz de unutulmamalı.
Vasiyet ve organ bağış belgesi gibi biz öldükten sonra dileklerimizin gerçekleştirilebileceği yasal yollar var ancak sanal dünyadaki bilgilerimiz hakkında herhangi bir yasal yöntem bulunmuyor. “Peki ne yapabiliriz?” sorusunu incelemiş Simson Garfinkel:
- Bir arka kapı inşa edebilirsiniz
15 yıl önce hayatınızı kaybettiğinizde dizüstü bilgisayarınızı alan herhangi biri hard diskinizdeki tüm bilgilere ulaşabilirdi ancak 2003’te Apple’ın getirdiği şifreleme yöntemi ile bu seçenek de ortadan kalktı. Bugün Bitcoin gibi kripto paraların da şifrelendiğini ve sadece kişinin erişebileceği bir ortamda olduğunu unutmamak gerekiyor. Bilgisayarınızın şifresini bir kâğıda yazarak zarfa koyabilirsiniz; eğer Bitcoin sahibiyseniz cüzdanınızın özel anahtarını (private key) da aynı zarfa bırakmak doğru bir hareket olacaktır. Çünkü Bitcoin merkezi olmayan bir alternatif olmasından dolayı sevdiklerinizin iletişime geçebileceği herhangi bir kurum yok.
- Inactive Account Manager (Etkin Olmayan Hesap Yöneticisi)
Eğer Gmail hesabınız varsa Inactive Account Manager, hesabınızın 3 ay boyunca pasif kalmasının ardından sizin belirlediğiniz bir e-posta hesabına bildirim gönderiyor ve böylece o kişi belirlediğiniz Google hesaplarınıza erişebiliyor. Bu 3 aylık süreç sadece Gmail değil, Google’ın Chrome, Photos, Maps, Search gibi diğer hizmetlerini de kapsıyor. Eğer bu süre boyunca hesabınız hiçbir uygulamada aktif olmazsa hayatınızı kaybettiğiniz varsayımı yapılarak sevdiğiniz insana bilgileriniz transfer ediliyor.
- Sağlık kayıtlarınızı kaydedin/indirin
Doktorunuzun sağlık bilgilerinizi, testlerinizi ve tahlillerinizi dijital veya fiziki olarak tutuyor olması oldukça muhtemel. Bu bilgilerin çevrim içi veya fiziksel kopyalarını isteyebilir, ölüm durumunda bir şüphe olmasına karşın bilgileri güvenli bir yerde tutabilirsiniz. Ayrıca -eğer varsa – çocuklarınızın genetik haritası konusunda da gelecekte bir faydasının dokunma ihtimali oldukça yüksek.
- Bir parola yöneticisi kullanın
1Password veya LastPass gibi bir şifre yöneticisi kullanın. Eşinizin, avukatınızın, çocuklarınızın, ebeveynlerinizin veya bir başkasının hesaplarınıza ulaşabileceğinden emin olun.
Çiftlerin kullandığı bir yöntem ise şifrelerini birbirleri ile paylaşmak. Yükselen 2FA (2 Faktöriyelli Doğrulama, bir siteye giriş yaparken telefonunuza veya bir uygulamaya gelen kodu siteye girmeniz) koruma yöntemleri ile bu biraz verimsiz bir yöntem olsa da FIDO Key gibi seçenekler ile halledilebilir.
- Sosyal medya konusuna da kafa yormakta fayda var
Facebook ve Twitter gibi sitelerin Ölüm Sonrası Politikası kısmını okumanızı tavsiye ediyor Simson. Facebook, bir kullanıcı hayatını kaybettikten sonra o hesabın anıt olarak kalması veya kapatılması konusunda seçim yapılmasına müsaade ediyor. Eğer anıt olarak kalması seçilirse, ölmeden önce belirlenen vârise yönetme yetkisi veriliyor ancak bu vârise şifre veya tam yetki verilmiyor. Geçmiş paylaşımları değiştirme/silme veya özel mesajlara erişme gibi bir hakkı bulunmuyor.
Twitter ise siz vefat ettikten sonra ailenin ulaşması sonucunda hesabı kalıcı olarak silebiliyor. İstendiği takdirde belirli görüntü veya mesajların da silinebileceğini belirten Twitter, aileye hesaba erişim yetkisi vermiyor.
Yani eğer Facebook’ta gizli olarak sakladığınız bir şeyler varsa düzenli olarak indirip, sevdiklerinizin erişebileceği yerlerde tutmakta fayda var.
- Ne dilediğinize dikkat edin
Bu tavsiyeleri birkaç gün önce bir seminerde de verdiğini söyleyen yazar, insanların kendisinin çılgın olduğunu düşündüğünü söylüyor. Özellikle erkeklerin eşleri ile şifre paylaşma olayına hiç sıcak bakmadıklarını fark etmiş.
“Belki de haklılar. Aile üyeleri, sevdiklerinin özel hayatlarına göz atarken dikkatli olmalı” diyor. Zira İbrahim Baggili’nin bir arkadaşı vefat ettiğinde, öldükten sonra mailine ve iPad’ine uzun uğraşlar sonucu ulaşan karısı gördüklerini pek de beğenmedi ve ölmüş kocasına bakış açısı değişti.
