“Tarih bize gösteriyor ki daha demokratik toplumlar her zaman daha fazla bilgi ve haber alma eğiliminde olan toplumlar olmuştur. Bilgi ve haberin toplanması, değerlendirilmesi, oluşturulması ve sunulması gazeteciliği anlamlı kıldığı gibi muasır bir medeniyetin oluşmasına da ciddi katkıda bulunmuştur”, diye giriş yapmıştık haberlerini yapay zekanın hazırladığı knowherenews.com’dan bahsederken.
İnsan olgusu olduğu sürece mükemmel bir haberciliğin sunulamayacağından ve gerek maddi kaygılar gerekse kişisel taraflılıklar yüzünden her zaman haber içeriklerinin yanlı, yanlış ya da yavaş ve eksik olabileceğinden bahsetmiştik ancak eleştirel düşünme alışkanlığı ve yeni medya okuryazarlığını artırmayı amaçlayan Türk girişimi teyit.org, tüm bu insani sorunları minimize ederek en doğru bilgiyi bize sunmaya çalışıyor.
teyit.org yaygın bilinen yanlışlardan, sosyal medyanın gündemine oturan şüpheli bilgilere, medyanın gündeme getirdiği iddialardan, şehir efsanelerine birçok alanda doğrulama yaparak internet kullanıcılarının doğru bilgiye ulaşmasını sağlamak için çalışıyor.
Facebook’un [tooltip tip=”Third party fact checking program ismi verilen bu program ile birlikte fact checker ismi verilen kuruluşlar; kendilerine gelen şüpheli haberleri inceleyip ‘ihbar’da bulunuyorlar”]üçüncü taraf doğrulama programı[/tooltip] ile birlikte hareket ederek yerel doğrulayıcı görevini üstleneceğini açıklayan teyit.org, Facebook’ta yayılan haberlerin doğruluğunu araştırarak milyonlarca Facebook kullanıcısının en doğru haberler ile buluşmasını sağlayacak.
Facebook tarafından 2016 yılında başlayan program, bugüne kadar ABD, Fransa, Almanya, Hollanda, İtalya, Filipinler, Meksika, Brezilya, Endonezya, Kolombiya, Hindistan, Arjantin ve İrlanda’daki yerel doğrulama organizasyonlarıyla iş birliği içerisinde devam ediyordu, bu hafta itibariyle Türkiye de bu listeye eklenmiş oldu.
Peki bu sistem tam olarak nasıl işleyecek?
teyit.org’un kendi sitesinde paylaştığı bilgilere göre; öncelikle Facebook kullanıcılarının “Bu gönderiyle ilgili görüşlerini bildir” kısmından “Asılsız haber” ihbarında bulunmaları gerekiyor. Sonrasında teyit.org’un şüpheli haber havuzuna düşen bu içerikler editörler tarafından incelendikten sonra delillerle birlikte bir rapor şeklinde kullanıcıya sunulurken aynı zamanda bu içeriğin sahibi sayfalar Facebook tarafından; içeriklerinin daha az dağıtılması, para kazanamama ve reklam verememe gibi yaptırımlarla karşıya kalacak.
Facebook’un açıklamasına göre; teyit.org tarafından işaretlenen sahte içerikler haber kaynağında alt sıralarda kalarak insanlara %80 daha az ulaşmış olacak.
Özet olarak süreç tam olarak şöyle olacak:
- Kullanıcının şüpheli haber bildirimi ve teyit.org editörlerinin inceleme sonrasında dönütü
- Facebook’un sahte haberleri haber kaynağında itibarsızlaştırması
- Facebook’un sahte haber üreten sayfaların reklam verme, para kazanma ve daha fazla dağıtım gibi haklarına el koyması.
teyit.org böylece birincil haber kaynağı olarak interneti kullanan yurttaşların ve sivil toplum örgütlerinin çevrimiçi platformlarda hangi bilginin doğru, hangisinin yanlış olduğunu öğrenmesini sağlıyor. teyit.org eleştirel düşünme alışkanlığını kazandırmayı ve yeni medya okuryazarlığını artırmayı amaçlıyor.
Gazeteciliğin, haber paylaşımının ve medya okuryazarlığının ne kadar değerli olduğunu Facebook’un da adının karıştığı son skandallardan dolayı oldukça iyi biliyoruz aslında. Şu an dünyanın en fazla aktif üyeye sahip sosyal medya mecrası olan Facebook; hem masum olduğunu hem de ‘iyilik’ için çalıştığını kanıtlamak için elinden geleni yapıyor. Bilgi çağında yaşadığımız, Internet of Things gibi bir ekosistemde hayatımıza devam edeceğimiz gerçeğini göz önünde bulundurduğumuzda, “content is the king” olgusunun ne kadar değerli olduğunu ve ne kadar ciddi bir değere sahip olacağını öngörmek çok da zor değil. Yalan, yanlış, provokatif ve manipülatif içeriklerin sadece haber olarak değil sosyokültürel bir devamlılık inşa ederken de çok önemli değişikliklere yol açabileceğini biliyoruz. Bunun için knowherenews gibi, teyit.org gibi ve Facebook’un birlikte çalıştığı onlarca haber teyit oluşumu gibi girişimlere ihtiyacımız var. Çünkü en başta da söylediğimiz gibi “Tarih bize gösteriyor ki en demokratik toplumlar her zaman en doğru bilgiyi alma eğiliminde olan toplumlar olmuştur”
