Yüz tanıma sistemlerini diğer ülkelerin toplamından daha fazla kullanan, hükûmet tarafından farklı din ve ırklara gereken hoşgörünün gösterilmediği, Google gibi şirketler dahil tüm internet sisteminin hükûmet tarafından geliştirildiği ve/ veya sınırlandığı, okullarda yabancı kaynaklı öğrenim materyallerinin bile yasaklandığı Çin Halk Cumhuriyeti’nde otoriter ve paranoyak yönetim faaliyetleri devam ediyor.
Yaklaşık 1 yıl önce yayınlanan ve iki milyona yakın insan tarafından izlenen bu videoda iddia edildiğine göre Çin devleti hiçbir yabancı kurumun Çin topraklarının haritasını çıkaramaması için özel bir yöntem kullanıyor. Bu yöntem yüzünden Çin’e ziyarete giden insanlar telefonlarından Google Maps, Apple Maps gibi harita uygulamalarını kullanırken tamamen alakasız noktalara gidebiliyorlar. Öyle ki, aradığınız bir kafenin, bankanın veya evin denizin ortasında olması bile mümkün.
Ülkenin haritasının yabancılar tarafından çıkarılmasının bir ulusal güvenlik sorunu olduğunu düşünen hükûmet sadece 14 Çin şirketine bu hakkı veriyor. Google gibi uluslararası şirketler ise bu 14 firmadan birisiyle anlaşarak harita bilgisini onlardan alıyor. Ancak tabii ki bu haritalar da ‘gerçek’ değiller.
Evrensel olarak kullanılan GPS sistemi WGS84 yerine kendi kurduğu GCJ02 sistemini kullanan Çin Halk Cumhuriyeti, haritalama yaparken hepimizin kullandığı gerçek koordinatları alıp özel bir algoritma sayesinde 50 metre ile 500 metre arasında (bazen sağa, bazen sola) kaydırma yaparak mekanların ve konumların aslında nerede olduğunun bilinmesini imkânsız hale getiriyor. Yani Çin’e gidip Google’ın Çin için özel hazırlanan haritasını kullandığınızda gitmek istediğiniz konuma gitmeniz mümkün ancak o konumun gerçekte hangi koordinatlarda olduğunu bilmeniz mümkün değil.
1992’de çıkan Ölçme ve Haritalama Yasası’na göre bu sistemin kuruluş amacı ise oldukça açık:
“ekolojik koruma ve ulusal mekânsal bilgilerin korunmasının yanı sıra ekonominin gelişimi, ulusal savunma sisteminin kurulması, toplumun ilerlemesi”
Bu videoyu izledikten sonra; daha önce bu konuyu duymamış olmama şaşırarak Google’da hem Türkçe hem de İngilizce küçük bir araştırma yaptım ancak bu konuyu ele alan habere rastlamadım. YouTube kanalının yalan söylemediğinden veya abartmadığından emin olmak için daha önce Çin’e gitmiş bir arkadaşıma, Hong Konglu bir arkadaşıma ve Reddit’teki Çin grubuna sormak istedim. Aldığım cevapların hepsi videoyu destekler nitelikteydi.
Gelen yorumlardan çarpıcı bir örnek vermek gerekirse:
cnio14: “Doğru. Eğer Çin’de doğru harita bilgisi istiyorsan sokak görünümü özelliği de olan Baidu Maps kullan”
CharlieXBravo: Baidu’nun “sokak görünümü” özelliğinde, Şangay ve Pudong taraflarında; “dünya standartlarında şehir” ve “göze hitap etmemesi”nden dolayı tam anlamıyla photoshop (montaj) yapılmış binalar var.
İşte bahsedilen montaj yapılmış fotoğraflardan bazıları:
Daha fazla fotoğraf örneği ve kaynak: Weburbanist
Bir diğer yorumda ise örnek olarak Google Maps’te “Jing’an Temple” konumuna bakmam tavsiye edilmiş.
Birinci görselde her şey normal değil mi? Bir de “Uydu görüntüsü” özelliğine tıklayarak bakalım: Yol olarak gösterilen çizgiler binaların üzerinden geçiyor ve su birikintisinden eser yok. Eğer google.com yerine Çin uzantılı google.cn üzerinden girerseniz belki iki görüntünün uyuştuğu yanılgısına düşebilirsiniz ancak google.cn üzerinde, Hong Kong ve Çin arasındaki köprüyü görüntülediğinizde hâlâ harita manipülasyonunun devam ettiğini fark edebilirsiniz.
Buradaki sapmanın sebebi ise bu yasanın Hong Kong’da geçerli olmaması. Google Hong Kong’da kendi haritalama sistemini/ uydu bilgilerini kullanırken Çin için hükûmetten gelen bilgileri kullanıyor. Bu görsel de, Çin’in google.cn üzerinde de ‘kaydırma’ yaptığına dair güzel bir örnek.
Çin’deki coğrafi verilere ilişkin kısıtlamalara dair detaylı bilgi için: Vikipedi
