Cerrahi robot uzayın sonsuzluğunda pek çok astronotun hayatını kurtarabilir. Miniaturized In-Vivo Robotic Assistance’ın (Canlı İçi Minyatürleştirilmiş Robotik Asistan) kısaltması olan MIRA adlı uzaktan kumandalı cerrahi robot , 2024’te Uluslararası Uzay İstasyonu’nda ilk çıkışını yapacak.
Bu içeriğe Star Wars soundtrack eşliğinde giriyoruz. Uzay çağını tamamıyla yansıtan gelişmelere, uzay çağının en büyük temsilcisinden başka ne eşlik edebilir ki? Peki içeriğin devamı adına oldukça önemli bir soru daha soruyoruz, hatta bu soru Gelecek Burada’ya dair geçmiş hatıralarını canlandırabilir. Dünya dışı bir yaşam senaryosunda ayakta kalan bir toplum için en az kaç kişi gerekir? Daha da önemlisi bu kişilerin kaçı sağlık sektöründe olmalıdır?
O zaman bu soruların cevabını verebilmek için NASA’nın Artemis projesinden MIRA isimli cerrahi robot planına uzanan kısa bir yolculuğa çıkalım.
NASA ve Artemis Projesi
NASA tarafından yürütülen insanlı Ay’a yolculuk projesi Apollo’ya hepimiz aşinayız. Uzay Yarışı ve Soğuk Savaş döneminin önemli bir çıktısı olan Ay macerası gerçekten astronotlar için küçük, insanlık için büyük bir adım olarak tarihteki yerini aldı.
2024 yılında gerçekleştirilmesi planlanan Artemis projesi ise NASA’nın Ay’a dair hayallerinin devamını oluşturuyor. Ufak bir fun fact: Yunan mitolojisinde yer edinen Artemis, Apollon’un kız kardeşi! Sadece iki sene içinde başlaması beklenen proje şimdiden isim seçimiyle bizden on puan aldı bile. On üzerinden.
Apollo projelerinin devamı olarak görülen Artemis, gelişmiş teknolojilerle insanlığın Ay’a yolculuk macerasını tekraren başlatacak. Proje tamamlandığında Ay’ın insan yerleşkesi ve kolonizasyon için hazır hale gelmesi planlanıyor. Üstelik Artemis projesi tamamlandığında elde edilen çıktı ve tecrübelerin Mars kolonizasyonu projelerinde kullanılması da NASA’nın hedefleri arasında yer alıyor.
Uzayda cerrahi robot neden bu kadar gerekli?
Hem Ay yüzeyindeki yeni yaşam alanları hem de astronotların yörüngedeki akıbeti adına sağlık çalışmaları büyük önem arz ediyor. Dünya’da sağlanan sağlık hizmetlerinin en basitinden bile mahrum kalmak, hiçliğin ortasında yaralanmış bir astronotun hayatına mal olabilir. Eski çağlarda örnekleri olduğu gibi kolu kırıldığında gömülen insanları uzay çağında da görmek istemeyiz.
Bir insan cerrahın yokluğunu telafi edebilecek cerrahi robot MIRA, Dünya’daki bir kişi tarafından uzaktan kontrol edilebilir hatta belirli durumlarda ameliyatları kendi başına gerçekleştirebilir.
Araştırmacıların tahminine göre 7 kişilik bir mürettebat Mars görevi sırasında ortalama her 2,4 yılda bir cerrahi acil durum yaşayabilir.
İki kiloluk ağırlığı ve kompakt yapısıyla kuzenlerine üstünlük sağlayan MIRA, ameliyatları hasta üzerinde büyük kesiler açmaya gerek kalmadan ince çubuklar ile yürütülen laparoskobi yöntemini kullanıyor. Yaklaşan görev için sıkı çalışan cerrahi robot lastik bantları kesmek ve bir tel üzerindeki halkaları manipüle etmek gibi cansız nesneler üzerinde hassas cerrahi antrenmanlar yapacak. Lastik bant ve telden insan bedenine belirli belirsiz bir geçiş biraz ürkütücü, ancak yerçekimsiz bir ortam ve derin bir karanlığın içinde kendini bir robota emanet etmekten normal ne olabilir ki?
Evet, yerçekimi demişken bahsetmeden geçemeyeceğimiz bir nokta daha var. Daha önce yerçekimsiz ortamda hayvanlar üzerinde laparoskobi işlemi gerçekleştirilse de cerrahi robot MIRA’nın yerçekimsiz ortam deneyimleri üzerine hâla çalışılıyor.
Uzayın daha da derinliklerine gittikçe, bir gün ansızın ameliyat yapmaya ihtiyaç duyabiliriz. Biz de projemizde bu hedef için çalışıyoruz.
– Mühendislik Profesörü Shane Farritor
Cerrahi robot MIRA’yı gerçek hayatta görecek miyiz?
Elbette bahsettiğimiz tüm bu gelişmeler hatta bugüne kadar yazdığımız şeylerin neredeyse tamamı insanlar için, uzayda keşfedilmesi mümkün yeni bir ırk için değil. MIRA’nın hafif, kompakt ve erişilebilir yapısı yalnızca uzayda değil Dünya’da gerçekleştirilen uzaktan cerrahi robot müdahalelerine de ilham verecek. Bir oda dolusu büyük cerrahi robotların yerini arabada taşınabilecek küçük sevimli robot kolların aldığını bir düşünsenize! Mühendisler robot destekli cerrahi (RAS) sistemini gelecekte sağlık ekiplerinin ulaşmakta zorluk çektiği bölgelerde kullanabilir. Bu bölge bir dağcının sıkıştığı dar bir patika, savaş alanında girilmesi imkânsız bir oyuk ya da uzayın herhangi bir yeri olabilir. Cerrahi robotların güncel yaşamımıza nasıl etki edeceğini hep birlikte göreceğiz.
Kaynak: Futurism
