3 Boyutlu yazıcılar; sağlık alanından eğitim alanına, otomotivden havacılığa, geniş bir yelpazede yer alan üreticiler ve işletmeler tarafından aktif olarak kullanılıyor. Sürdürülebilir ve kolay erişilebilir bu teknolojiler, 3B baskı bifteklerin seri üretime geçmesi gibi yapılan yeni çalışmalar ile yeme-içme sektörüne de yayılıyor. Peki seri üretim ve kişisel tasarım gibi faydaları olan 3B baskı gıdalar, bugün bildiğimiz geleneksel yemek hazırlama yöntemlerinin yerini alabilecek mi?
3B Baskı Gıda Nedir?
3B baskı gıda; en basit ifadeyle, nozüllerden(çıkış ucu) bir yüzeye çıkarılabilecek şekilde işlenen tipik yenilebilir bileşenler olarak tanımlanıyor.
Bu tanımın daha iyi anlaşılması için 2015 yılında piyasaya sürülen pizza otomatlarını inceleyebiliriz. Bu otomatlarla hamur hazırlanır, kalıptan geçirilir, üzerine domates ve peynir eklenir son olarak da aynı makine ile fırına gönderilir. Bu süreci, bir bakıma ilkel bir 3 boyutlu gıda baskı süreci olarak düşünebiliriz.
3B Gıda Yazıcıları Nasıl Çalışır?
3B baskı yazıcılar; çoğunlukla, FDM (Malzeme olarak termoplastik filamentler kullanan 3B yazıcılar) 3B yazıcılar gibi esnek bir malzemenin bir yüzeye bırakılarak nesne edilmesi yöntemiyle çalışıyor. Toz haline getirilmiş gıda maddeleri ile bağlayıcı püskürtme ve SLS gibi diğer katkı işlemleriyle çalışmalar yapılmış olsa da, bu işlemlerin gıda baskısı için uygun olup olmadığı hala soru işareti olarak kalmaya devam ediyor.
Bu 3B yazıcılar; aslında malzemeleri pişirerek değil, karmaşık şekiller tasarlayarak çalışıyor. Genellikle yiyecekler, zaten tüketime hazır oluyor veya baskı işleminden sonra harici bir fırında pişiriliyor. Bu duruma istisna olarak hamuru doğrudan bir ocak gözüne sıkarak pankek yapan PancakeBot örneğini verebilecek olsak da 3B gıda yazıcılarının hâlâ geliştirilme aşamasında olduğu gerçeğinin önüne geçilemiyor.
Gıda Basan 3B Yazıcılar Nerede Kullanılır?
Günümüzde gıda basan 3B yazıcılar; ister moleküler mutfak (Aşçının, laboratuvardan aletler ve gıda endüstrisinden kimyasal malzemeler kullanarak yemek hazırlaması) olsun ister lüks fırın olsun, çoğunlukla gurme yemekler için kullanılıyor. 3B baskı gıdalar; lüks restoranların yanı sıra düğün pastalarında ,bitki bazlı etlerde ve pizzalarda karşımıza çıkıyor. Fakat bu teknoloji, geliştirilmek için daha fazla zamana ihtiyaç duyduğundan daha ölçeklendirilemiyor.
3B Baskı Gıdanın Artı ve Eksileri Neler?
Temiz bir ortamda ve uygun bir makinede hazırlandıkları sürece 3B baskı gıda maddelerini tüketmenin tamamen güvenli olduğunu söyleyebiliriz. Güvenli olmalarının ve harika görünmelerinin yanı sıra 3B baskı yiyecekler, kişiselleştirilmiş yemek olanağı sunuyorlar. Bu kişiselleştirilmiş yemekler, vitamin ve kalori miktarını kontrol edebileceğimizden özel diyet uygulanması gereken hastalar için ideal bir seçenek oluyor. Bunun yanı sıra; 3B yazıcılar, besleyici bitkileri ve böcekleri yarı sıvı halde işleyebildiğinden bunları daha çekici bir halde sunabiliyor. Bu durum, gelecekte sentetik yiyeceklerin bile 3D olarak basılabileceğini gösteriyor. Yeniden üretilebilir olması da baskı gıdaların başka bir artısı. Tarif paylaşmak, dijital bir dosyayı internet üzerinden aktarmak kadar basit oluyor. Bunu yapmak içinse yine aynı hammaddelere, baskı ayarlarına ve uyumlu baskı ekipmanlarına ihtiyacımız var.
3B gıda yazıcılarının avantajlarının yanı sıra bazı dezavantajları da karşımıza çıkıyor. Üretim süresi yazıcıya ve basılan yiyeceğe göre değişiklik gösterse de, bir gıda 3B yazıcı üreticisi olan Choc Edge’de göre, çok basit altı katmanlı bir tasarımın yazdırılması 7 dakika sürebilirken, daha ayrıntılı 3B modellerin her biri 45 dakikadan fazla sürüyor.
İlk başta süreler fazla görünmese bile, bu girişim ölçeklendirilebilirlikten yoksun kalıyor. Yazıcıların kullanımının öğretilmesi için harcanan sürenin yanı sıra ekipman ve sarf malzemelerinin maliyeti gibi maddi engeller de karşımıza çıkıyor. Ayrıca, makinelerde kullanılabilen yenilebilir malzemeler, kalıptan çıkarma yapılabilmesini sağlayan gerekli kıvam için ya ön pişirmeye ya da ön işleme gerek duyuyor. Bu da makinelerin güvenliğini bu malzemelerin uygun şekilde hazır olup olmamasına bağlı kılıyor.
Yemek yapan 3 boyutlu yazıcı
Zaman ilerledikçe piyasadaki 3B baskı restaurantların ve gıda yazıcılarının sayısı artıyor. Gerçekte hâlâ gelişme aşamasında olan bu yazıcılar, hem teknolojideki ilerlemeyle hem de halkın ilgisindeki hızlı artışla yakında her evde gıda 3B gıda yazıcılarının kullanılır hale geleceğini düşündürüyor. Bu teknolojinin gelişmesi ve piyasada yaygınlaşması ile yakın bir gelecekte her mutfakta görülecek olan bu yazıcılar nedeniyle kendi kol gücümüzle yemek yapmak tarih olabilir.
3B gıda yazıcılarının geleceğe dair verdiği umutlar, uzay yolculuklarında da karşımıza çıkıyor. Bu teknoloji ile yakın bir gelecekte uzayda yemek üretmenin otomatik yoluna ulaşılabilir. Girişim aynı zamanda, uzaydaki yemeklerin çeşitliliğine, böylelikle de astronotların hem mental hem de fiziksel sağlığına katkı sağlayabilir. Hâlâ tasarım aşamasında olan Mars yerleşkelerinde de kullanılabilecek bu teknoloji ile Mars yerleşkelerindeki gıda problemine de yenilikçi bir çözüm sunulabilir.
Kaynakça: ALL3DP
Yazar: Defne Meriç Erdoğan
Editör: İrem Karaduman
