Start-uplar sıfırdan başlayan bir operasyonun erken aşamalarında olan yeni bir iş modeline karşılık geliyor. Bu projelerin amacı genellikle yeni bir ürün veya hizmet geliştirmeye dayanıyor. İlk hedefleri ise nitelikli bir operasyon süreci ile işi büyütmek ve başarılı kılmak. Start-up projeleri genellikle yatırımcılardan gelen fonlara güvenir ve projeyi hayata geçirmek için birlikte çalışan küçük bir girişimci ekibini içerebilir. Bu girişimler teknolojiden perakendeye ve sağlık hizmetlerine kadar çok çeşitli sektörlerde bulunabilir.
Ülkemizde start-up projeleri denince ilk akla gelen şirketler Getir, Peak Games, Aposto, Midas oluyor. Üstelik gün geçtikçe daha çok ilgi gören yerli start-up’lar 2022 yılında 1,78 milyar dolar yatırım aldı.
Global girişim platformu StartupCentrum 2022 yılının yerli start-up projeleri açısından nasıl geçtiğine dair bir rapor yayınladı. 2022 Türkiye Start-up Ekosistemi Yatırım Raporunu hep birlikte inceleyelim
Start-up projelerine yatırım son 3 yılda 10 kat arttı
2020 yılında Türkiye girişimcilik ekosisteminde 178 milyon dolar yatırım yapılırken, bu sayı 2021 yılında mega yatırımların da etkisiyle 1 milyar doları aşmıştı. 2022 yılında ise büyüme hızının arttığı söyleyebiliriz. 322 yerli start-up projesi 1,74 milyar dolar yatırım alarak son 3 yılda neredeyse 10 kat artış gösterdi.
Yatırım adedi ve miktarı
Dünya genelinde 2022 yılı yatırımları adet ve miktar olarak 2021 yılına göre daha düşüş bir oranda seyretti. Buna karşın ülkemizde 2022 yılında 341 yatırım turu gerçekleşti ve yatırım sayısı 2021 ile neredeyse aynı oldu. Geçtiğimiz yıl gerçekleşen 341 yatırım turunda 322 girişim yatırım aldı. Aşağıdaki grafikte görüldüğü gibi yatırım turları miktar aralığına göre incelendiğinde 1 milyon dolar ve üzeri yatırım sayısında belirgin bir artış göze çarpıyor. Grafiğe göre 1M$ -10M$ arası yatırımların sayısı bu yıl 70’e yükselirken, 10M$-100M$ arası yatırımların sayısı 19’a ulaştı. 2022 yılında 100M$ ve üzeri (Mega turlar) yatırımların sayısı ise 3 oldu: Getir(768M$), Dream Games(255M$) ve Insider(121m$).
$100M ve üzeri(mega) yatırımlar, toplam yatırım miktarı içinde hala büyük bir paya sahip ancak 2022’de bu oran biraz azalmış görünüyor. Mega yatırımlar 2021’de tüm yatırımların %70’ini, geçtiğimiz yıl ise %64’ünü oluşturdu. Ayrıca, Türkiye’de 100 milyon dolar altındaki yatırımlar geçen yıla göre yaklaşık %27 artarak toplamda 594 milyon dolara ulaştı.
Kurumsal yatırımcıların yarısı yabancı yatırımcı
2022’de start-up’lara yatırım yapan 307 kurumsal yatırımcıdan 157’si yabancı yatırımcılar oluşturdu. ABD’den 63, Avrupa’dan ise 43 kurumsal yatırımcı yerli start-up’lara yatırım yaptı.
(Kurumsal yatırımcıların Dünya geneline bakıldığında dağılımı)
En çok yatırım alan sektörler yapay zekâ ve makine öğrenimi
2022 yılında en çok yatırım alan sektörler 2021 yılı ile benzerlik gösterdi. 2021 yılına göre daha az girişim yatırım alsa da yatırım miktarı arttı. Oyun sektöründe 2021 yılında 54 girişim, 266 milyon dolar yatırım alırken 2022 yılında 30 girişim, 437 milyon dolar alarak bu alanda zirvenin sahibi oldu.
Ayrıca oyun sektörüyle beraber en çok yatırım yapılan bir diğer sektör yapay zekâ ile makine öğrenimi oldu. Bu sektörde de 2021 yılına göre daha az girişim yatırım almasına rağmen miktar olarak artış gösterdi. 2021 yılında 46 girişim, 55 milyon dolar yatırım alırken 2022 yılında 30 girişim,140 milyon dolar yatırım alarak zirvenin bir diğer ortağıi oldu.
Yatırım sayısı en çok artan sektör ise Blockchain oldu. 2021 yılında Blokchain alanında 7 girişim yatırım alırken bu yıl 18 girişim yatırım aldı. Bu girişimlerden 10’u oyun düzeyinde, 3’ü finans düzeyinde çalışıyor. Bunun yanında girişimler metaverse, Web3 ve NFT düzeyinde de hizmetler sunuyor. Blok zincir düzeyinde çalışan girişimler toplam 90,3 milyon dolar yatırım aldı.
2022’de en çok yatırım alan şirketler
- GETİR: 786 MİLYON DOLAR
- DREAM GAMES: 255 MİLYON DOLAR
- INSIDER: 121 MİLYON DOLAR
- SPYKE GAMES:55 MİLYON DOLAR
- MANC: 50 MİLYON DOLAR
- VAVACARS: 37 MİLYON DOLAR
- ACE GAMES: 33 MİLYON DOLAR
- RUBI-BRANDS: 23 MİLYON DOLAR
- MODANİSA: 20 MİLYON DOLAR
- LOGIWA: 16,5 MİLYON DOLAR
Türkiye’de farklı ve yaratıcı düşünceleriyle ön plana çıkmak isteyen genç girişimciler için 2022 yılındaki yerli start-up projelerinin gösterdiği performans oldukça ilham verici duruyor.
Yazar: Muammer Berkhan Avcı
