MIT Technology Review, 2018 yılında yaşanan; günümüzde ve gelecek yıllarda yaşam biçimimizi şekillendireceğini düşündüğü 10 teknolojik gelişmenin derlemesini oluşturdu. Seçtikleri teknolojilerden bazıları henüz yaygın bir şekilde kullanılmıyorken bazıları ise ticari olarak ulaşılabilir bir konumda. Listeyi oluştururken dikkate aldıkları kriter ise yaşamlarımız üzerinde öngörülebilir gelecek için etkisi olacak bir teknoloji ya da teknoloji topluluğu. Görünen o ki yeni teknolojiler heyecan ve evham duygularını aynı anda yaşatmaya devam edecek.

3 Boyutlu Metal Baskı

Üç boyutlu baskı, yıllardır var olmakla birlikte, büyük ölçüde hobiler ve birebir prototipler üreten tasarımcılara yönelik kullanılıyor. Plastikten başka bir şeyle nesnelerin basılması  özellikle metal- pahalı ve oldukça yavaştı ancak günümüzde parça üretmenin pratik bir yolu olacak kadar ucuz ve kolay bir şekilde karşımıza çıkıyor. Kullanımı yaygınlaştırıldığı takdirde birçok ürünün  kitlesel olarak üretilme biçimini değiştirebilir.

Kısa vadede, üreticilerin stok tutması gerekmeden herhangi bir ihtiyaç halinde -yaşlanan bir arabanın yedek parçası gibi- istenilen nesnenin basılmasına olanak sağlayabiliyor. Uzun vadede ise sınırlı sayıda parça üreten büyük fabrikalar, müşterilerin değişen ihtiyaçlarına göre daha geniş çeşitlilik gösteren küçük fabrikalarda üretim yapabiliyorlar.

Bu teknoloji geleneksel metal imalat yöntemleriyle mümkün olmayan daha hafif, daha güçlü parçalar ve karmaşık şekiller oluşturabilirken, metallerin mikro yapılarının kontrolünü daha hassas sağlayabilir.

Yapay Embriyolar

Cambridge Üniversitesi’nde çalışan embriyologlar yaşamın nasıl yaratılabileceğini yeniden tanımlayan bir buluşla, sperm ya da yumurta hücreleri olmadan sadece başka bir embriyodan koparılan kök hücreleri kullanarak gerçeğe yakın görünümlü fare embriyoları yaptılar.

Bir sonraki adım, Michigan Üniversitesi ve Rockefeller Üniversitesi’nde sürdürülen çalışma ile insan kök hücrelerinden yapay bir embriyo yapmak. Yapay embriyolar, araştırmacıların insan yaşamının gizemli başlangıcını incelemelerini kolaylaştıracak ancak biyoetik tartışmaları da beraberinde getirecek. Ya gerçek embriyolardan ayırt edilemezlerse? Laboratuvarda ne kadar süre yetiştirilebilirler? Biyoetikçiler, bu alanda bilimin ilerlemesine başlamadan önce bu soruların ele alınması gerektiğini söylüyor.

Şehri Hissetme (Akıllı şehirler)

Çok sayıda akıllı şehir planı gecikmelere maruz kalırken Toronto’da Quayside adlı yeni bir proje, kentsel bir mahalleyi son dijital teknolojilerle yeniden inşa ederek bu başarısızlık modelini değiştirmeyi umuyor. Toronto mahallesi, modern kentsel tasarımı en gelişmiş dijital teknolojiyle başarılı bir şekilde birleştiren ilk yer olmayı hedefliyor. Akıllı şehirler kentsel alanları daha uygun fiyatlı, yaşanabilir ve çevre dostu hale getirebilir. Proje Ekim 2017’de açıklanırken, inşaatına 2019 yılında başlanması bekleniyor.

New York’ta bulunan Sidewalk Labs, Toronto’daki endüstriyel rıhtımlar için tasarlanan yüksek teknoloji projesi konusunda Kanada hükümetiyle işbirliği yapıyor. Projenin amaçlarından biri tasarım, politika ve teknoloji hakkındaki kararları, hava kalitesinden gürültü seviyesine ve insan faaliyetlerine kadar her şey hakkında veri toplayan geniş bir sensör ağından gelen bilgileri toplamak.

Şirket, kamu altyapısını yakından takip etmeyi planlıyor ve bu, veri yönetimi ve mahremiyet hakkındaki endişeleri arttırıyor. Ancak Sidewalk Labs, bu endişeleri gidermek için topluluk ve yerel yönetimle birlikte çalışabileceğine inanıyor.

Herkes için Yapay Zeka

Yapay zeka şimdiye kadar Amazon, Baidu, Google ve Microsoft gibi büyük teknoloji şirketlerinin ve bazı yeni firmaların oyuncağı olurken, diğer birçok şirket için hala pahalı ve tam olarak uygulanması zor ancak bulut tabanlı bir hizmet sayesinde daha çok firma tarafından yaygın olarak kullanılabilir.

Şimdilik Amazon, AWS yan kuruluşu ile Cloud AI’a hükmediyor. Google, diğer makine öğrenme yazılımlarını oluşturmak için kullanılabilecek açık kaynaklı bir AI kütüphanesi olan TensorFlow ile rakiplerini zorluyor ve Google kısa süre önce AI’ın kullanımını daha kolay hale getirebilecek, önceden eğitilmiş bir sistemler paketi olan Cloud AutoML‘yi duyurdu. AI’ın güçlü bir bulut platformuna sahip olan Azure, açık kaynaklı bir derin öğrenme kütüphanesi olan Gluon’u sunmak için Amazon ile işbirliği yapıyor.

Bu şirketlerden hangisinin AI bulut hizmetlerinde lider olacağı kesin değil ancak kazanan taraf/taraflar için büyük bir iş fırsatı olacağı kesin. AI verimlilik sağladığı, yeni ürün ve hizmetler ürettiği için teknoloji endüstrisinde daha çok kullanılıyor. Ancak diğer birçok işletme ve endüstri, yapay zekadaki gelişmelerden yararlanmak için mücadele ediyor.

Yine de çoğu şirket hâlâ AI’ı nasıl kullanacağını bilen yeterli insana sahip değil. Bu teknoloji tam olarak anlaşılır ve uygulanabilirse tıp, imalat ve enerji gibi sektörlere büyük bir destek vererek ekonomik üretkenliğe dönüştürülebilir.

Neural Network (Sinir Ağları)

Yapay zeka bir şeyleri tanımlamakta çok iyiye gidiyor. AI sistemi, ultra gerçekçi orijinal görüntü veya sesleri birbirinden ayırt edebiliyor. Makinelere hayal gücü hissi verilerek insanlara duyulan ihtiyaç azaltılırken, onları endişe verici derecede güçlü araçlara dönüştürebiliriz. Teknoloji, son on yılda AI’da en umut verici gelişmelerden biri haline geldi ve makinelerin insanları bile kandıracak sonuçlar üretmesine yardımcı oldu. AI kullanılarak gerçekçi konuşmalar ve gerçekçi sahte görüntüler oluşturuldu.

Sonuçlar her zaman mükemmel değildi ancak görüntüler ve sesler şaşırtıcı derecede gerçekçi olduğu için, bazı uzmanlar yapay zekaların gördükleri ve duydukları dünyanın temel yapısını anlamaya başladıklarına dair bir fikri olduğuna inanıyor. Bu, AI’ın hayal gücü duygusuyla birlikte dünyada gördüklerini anlamada daha bağımsız bir yetenek kazanabileceği anlamına gelebilir.

Babel-Fish Kulaklıkları

Küreselleşen dünyada, dil hâlâ iletişimin önünde engel teşkil ediyorken Google, pratik olarak gerçek zamanlı çeviri üretmek için Pixel akıllı telefonları ve Google Translate uygulaması ile birlikte çalışan kullanımı kolay çok sayıda dilde çeviri yapabilen Pixel Buds’u piysaya sürdü.

Bir taraf kulaklıkları takarken diğer taraf telefonu tutuyor ve kulaklık kullanıcısı kendi dilinde konuşarak varsayılan dil İngilizce– uygulama konuşmayı çeviriyor. Telefon yüksek sesle çalarken telefonu tutan kişi cevap veriyor ve bu cevap kulaklığın içi tarafından çevriliyor. Google Çeviri zaten bir konuşma özelliğine sahip ve iOS ve Android uygulamaları,  kullanıcıların kullandıkları dilleri otomatik olarak anladıkları ve sonra onları çevirdikleri için iki kullanıcının konuşmasını sağlayabiliyor ancak arka plan gürültüsü, uygulamanın insanların ne söylediğini anlamalarını ve aynı zamanda bir kişinin konuşmayı ne zaman durdurduğunu ve çevirmeye başlama zamanının ne zaman olduğunu anlamalarını zorlaştırabilir. Pixel Buds diller arasında gerçek zamanlı ve karşılıklı olarak anlaşılabilir bir iletişim vaadi sunuyor.

Sıfır Karbonlu Doğal gaz

Dünyanın yakın gelecekteki elektrik kaynaklarından biri olarak hayatımızda yer alacak olan doğal gaz ucuz ve kolayca temin edilebilir durumda olmasıyla şu anda ABD elektriğinin yüzde 30’undan fazlasını ve dünya elektriğinin yüzde 22’sini oluşturuyor  ancak kömürden daha temiz olmasına rağmen, hâlâ büyük bir karbon emisyonu kaynağı olma özelliğini koruyor.

Houston’ın hemen dışındaki, ABD petrol ve rafinaj endüstrisinin kalbindeki bir pilot enerji santrali, doğal gazdan temiz enerjiyi gerçeğe dönüştürecek bir teknolojiyi test ediyor. 50 megavatlık projenin arkasındaki Net Power isimli şirket, en azından standart doğal gaz santralleri kadar ucuza enerji üretebileceğine ve bu süreçte salınan tüm karbondioksiti yakalayabileceğine inanıyor. Eğer yapılırsa dünyanın fosil yakıttan makul bir maliyetle karbonsuz enerji üretme yolu olabileceği anlamına geliyor.

Karbondioksitin çoğu geri dönüştürülebilir ve maliyetleri düşürmenin önemli bir kısmı, bu karbondioksitin satılmasına bağlıdır. Günümüzde temel kullanım alanı petrol kuyularından petrol elde edilmesine yardımcı olmak. Sınırlı ve özellikle yeşil bir pazar olmadığının farkında olan Net Power, çimento, plastik ve diğer karbon bazlı malzeme yapımında karbondioksit talebinin artacağını umuyor. Net Power’ın teknolojisi, özellikle çıkarma tarafında, doğal gazla ilgili tüm sorunları çözemez ancak doğal gaz kullandığımız sürece, mümkün olduğu kadar temiz bir şekilde kullanabilme düşüncesindeler.

Mükemmel Çevrimiçi Gizlilik

Doğum tarihinizi açıklamaksızın 18 yaşınızı kanıtlamanıza veya bankada bakiyenizi ifşa etmeden bankada yeterli para olduğunu kanıtlamanıza izin veren internet gizliliği mümkün olabilir ve bu sayede gizlilik ihlali veya kimlik hırsızlığı gibi riskleri sınırlayabiliriz.

Bilim insanları bilgiyi açığa vurmadan bir şeyi kanıtlamak için bir şifreleme aracı geliştiriyorlar. Pratik bir sıfır bilgi kanıtı için verilen kredinin büyük bir kısmı 2016 yılının sonlarında başlatılan dijital bir para birimi olan Zcash‘a gidiyor. Zcash’ın geliştiricileri, zk-SNARK (“sıfır bilgi için kısa süreli etkileşimli olmayan bilgi argümanı”) adı verilen bir yöntem kullanarak kullanıcılara adsız işlem yapma yetkisi veriyor ve normalde Bitcoin’de ve işlemlerin herkes tarafından görülebildiği pek çok açık blockchainlerde bu mümkün değildi ve bu işlemler teorik olarak adsız olsalar da, kullanıcıları izlemek ve hatta tanımlamak için diğer verilerle birleştirilebilirler durumdaydı. Dünyanın en popüler ikinci blok zinciri ağı olan Ethereum‘un yaratıcısı Vitalik Buterin, zk-SNARK’ları “kesinlikle oyun değiştiren bir teknoloji” olarak nitelendiriyor.

Bankalar için bu, müşterilerinin mahremiyetinden ödün vermeden blokaj sistemlerini ödeme sistemlerinde kullanmanın bir yolu olabilir. Yanlış ellere düştüğünde tüm sistemi tehlikeye atabilecek bir şifreleme anahtarı oluşturmak için “güvenilir bir kurulum” gerekiyor ancak araştırmacılar, sıfır bilgi içeren kanıtları daha verimli bir şekilde kullanan ve böyle bir anahtar gerektirmeyen alternatiflere bakıyorlar.

Genetik Falcılık

Gelecekte bir gün bebekler doğumda DNA raporlarını alacaklar. Bu raporlar, kalp krizi veya kanser geçirme ihtimali, sigara bağımlısı ve ortalamadan daha akıllı olma şansı gibi öngörüler sunacak. Bilim İnsanları artık genomunuzu kalp hastalığı veya meme kanseri olma ihtimalinizi ve hatta IQ’nuzu tahmin etmek için kullanabilirler. DNA temelli tahminler bir sonraki büyük halk sağlığı ilerlemesi olabilir ancak genetik ayrımcılık risklerini arttırma gibi bir durum da söz konusu. En sık görülen hastalıkların, zeka da dahil olmak üzere birçok davranış ve özelliklerin bir ya da birkaç gene bağlı olmadığı, birçoğunun etkili olduğu ortaya çıktı. Devam eden büyük genetik araştırmalardan elde edilen verileri kullanarak, bilim insanları “[tooltip tip=”birden fazla gen tarafından belirlenen özelliklerin kalıtımı”]poligenik[/tooltip] risk puanları” yaratıyorlar.

Yeni DNA testleri teşhisleri önceden belirleyerek ilaç sektörüne olan ihtiyacı büyük ölçüde azaltabileceği gibi yeni denemeler yapmak için kullanım alanlarını genişletebilir de. İlaç şirketleri ayrıca alzheimer veya kalp hastalığı gibi hastalıklar için koruyucu ilaçların klinik denemelerinde de kullanılabilir. Hastalanma ihtimali daha fazla olan gönüllüleri seçerek, ilaçların ne kadar iyi çalıştığını daha doğru bir şekilde test edebilirler.

Sorun şu ki, tahminler mükemmel olmaktan uzak. Kanser için düşük risk skoru taşıyan bir kişi taranmaya başlayıp, yine de kanser olursa ne olur? Poligenik skorlar da tartışmaya açık, çünkü sadece hastalıkları değil, her türlü özelliği de tahmin edebiliyorlar. Örneğin bir kişinin IQ testlerindeki performansının yaklaşık yüzde 10’unu tahmin edebiliyorlar. Skorlar arttıkça, DNA IQ tahminlerinin rutin olarak kullanılabilir olması muhtemel fakat ebeveynler ve eğitimciler bu bilgiyi nasıl kullanacak gibi pek çok soruya cevap bulunamamış.

Malzemelerin Kuantum Sıçraması

Bir bilmeceyle gelen Kuantum bilgisayarlar bugünün makineleriyle düşünülemeyecek hesaplama yetenekleri kazanabilecekler ancak bu güçlerle ne yapılabileceği henüz bilinmiyor. IBM, yedi bitlik bir kuantum bilgisayar kullanarak küçük bir molekülün elektronik yapısını simüle etti. Simüle edilen bu moleküller ile kimyagerlerin daha etkili ilaçlar ve enerji üretmekle beraber dağıtmak için daha iyi malzemeler tasarlamalarını sağlayacak. Elektronların davranışını nispeten basit bir molekülde bile simüle etmeye çalışmak bugünün bilgisayarlar yeteneklerinin çok ötesindeydi. Son zamanlarda IBM araştırmacıları üç atomdan oluşan küçük bir molekülü modellemek için yedi litrelik kuantum bir bilgisayar kullandılar.

Bilim insanları daha fazla litre ve daha önemli kuantum algoritmaları olan makineler üretirken çok daha büyük ve daha ilginç molekülleri doğru şekilde simüle etmenin mümkün hale gelmesi için çalışıyor.

Share:

administrator

96'da İstanbul'da doğdu, Marmara Üniversitesi Basım Teknolojileri bölümünde yüksek lisanına devam ederken İş Geliştirme alanında çalışıyor. Sonunda soru işareti olan her şeye ilgi duyarken geleceğin nerede olduğunu araştırıyor.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir